Шавкат Мирзиёев Самарқандга жўнаб кетди

Ўзбекистон янгиликлари

Шавкат Мирзиёев Самарқандга жўнаб кетди

Чоп этилди Iyul 26, 2019 Шавкат Мирзиёев Самарқандга жўнаб кетдиda fikr bildirishni o'chirish

Бугун Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёев ҳудудлар ривожи, халқ ҳаёти билан яқиндан танишиш мақсадида Самарқандга жўнаб кетди. Бу ҳақда Президент матбуот хизмати маълум қилди.

Амр ибн Ахтобда нубувват асарининг кўриниши
Амр ибн Ахтоб (розияллоҳу анҳу) ривоят қилади: «Расулуллоҳ (соллаллоҳу алайҳи …
16.12.2019
Ҳазил-мутойиба одоби
Инсонлар ҳаётлари давомида руҳиятларини ҳазил-мутойиба ва ширин сўзлар, қизиқарли ҳикматлар …
15.12.2019
Бемор кишининг намози
Бемор бироз вақт тик туришга қуввати етса, кучи етгунича туриб …
15.12.2019
Сўраган эдингиз…
CАВОЛ: Намоз ўқиётганда намозхоннинг нигоҳи қаерда бўлиши керак? ЖАВОБ: Ҳанафий …
15.12.2019
Интернет луғати – Portal
Portal – (ингл. Portal – дарвоза, кириш): Веб-портал – фойдаланувчини турли интерактив интернет …
15.12.2019
Етимга раҳм-шафқат қилиш
Муқаддас динимиз Ислом таълимотига кўра, жамиятнинг ҳар бир аъзосига алоҳида …
15.12.2019

РЎЗАДОРНИНГ ТИШ ПАСТАСИДАН ФОЙДАЛАНИШИ

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Рўзадор киши тишларини тозалашда тиш пасталаридан фойдаланиши макруҳ саналади. Агар пастадан ҳосил бўлган кўпикларни ютиб юборса, рўзаси очилади. Чунки паста билан тиш тозалаш бирор нарсани татиб кўришга ўхшайди. Фиқҳий китобларимизда шундай дейилган:

«وَمَنْ ذَاقَ شَيْئًا بِفَمِهِ لَمْ يُفْطِرْ لِعَدَمِ الْفِطْرِ صُورَةً وَمَعْنًى وَيُكْرَهُ لَهُ ذَلِكَ لِمَا فِيهِ مِنْ تَعْرِيضِ الصَّوْمِ عَلَى الْفَسَادِ»

“Рўзадор бирор нарсани татиб кўрса, рўзани очувчи сурат ва моҳият топилмагани учун рўза очилмайди. Лекин бундай қилиш макруҳ ҳисобланади. Чунки бунда рўзани бузувчи омилга яқин келтириш бор” (“Ҳидоя”).

Шунга кўра кўпчилик замонамиз уламолари рўзадор ҳолда тиш пастасидан фойдаланмасликни балки, уни саҳарликдан аввал ёки ифтордан кейинга қолдиришни тавсия этадилар. Зеро, ибодат масаласида эҳтиётини олиш авло саналади.

Қолаверса, Рамазон ойининг кундузлари тишларни тоза сақлаш учун мисвокдан фойдаланиш ҳам мумкин. Чунки, мисвок ишлатиш билан рўза очилмайди. Бунга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг рўзадор ҳолларида ундан кўп марта фойдаланганлари далил бўлади.

عَنْ عَامِرِ بْنِ رَبِيْعَةَ رضي الله عنه قَالَ : «رَأَيْتُ رَسُولَ اللهِ صلى الله عليه وسلم مَا لاَ أَعُدُّ وَمَا لاَ أُحْصِي يَسْتَاكُ وَهُوَ صَائِمٌ» (رَوَاهُ أَحْمَدُ)

Омир ибн Рабийъа розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Мен Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг рўзадор ҳолларида мисвок қилаётганларини санаб саноғига, ҳисоблаб адоғига ета олмайдиган даражада кўп кўрганман” (Имом Аҳмад ривоят қилган).

Бунда, милклар қонаса ёки оғизга сув тўпланса, ютиб юбормаслик шарт қилинади. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

АЁЛ КИШИНИ ҚАБРГА КИМ ҚЎЯДИ?

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ҳанафий мазҳабимизнинг мўътабар манбаларидан бири “Фатавои ҳиндийя” китобида аёл кишини қабрга қўйиш ҳақида шундай дейилган:

وَذُو الرَّحِمِ الْمَحْرَمِ أَوْلَى بِإِدْخَالِ الْمَرْأَةِ الْقَبْرَ وَكَذَا الرَّحِمِ غَيْرِ الْمَحْرَمِ أَوْلَى مِنْ الْأَجْنَبِيِّ، فَإِنْ لَمْ يَكُنْ فَلَا بَأْسَ لِلْأَجَانِبِ وَضْعُهَا، وَلَا يُحْتَاجُ إلَى النِّسَاءِ لِلْوَضْعِ

яъни: “Аёл кишини қабрга маҳрам бўлган қариндоши қўйиши афзалдир. Шунингдек, маҳрам бўлмаган қариндош бегонадан кўра афзалдир. Агар қариндошлари бўлмаса, бегоналар қўйиши мумкин. Қабрга қўйиш учун (эркалар бўлганда) аёлларга эҳтиёж йўқ”.
Ушбу масалалар “Баҳрур роиқ” ва “Бадоиус саноиъ” каби мўътабар фиқҳий манбаъларимизда ҳам зикр қилинган.
Аёл кишининг маҳрам қариндошлари қуйидагилар: ўғли ва ўғил набиралари, отаси ва боболари, ака-укаси ва уларнинг ўғиллари ҳамда опа-сингилларининг ўғиллари, амакиси ва тоғалари. Демак, аёл кишининг мазкур қариндошлари бўлмаса, маҳрам бўлмаган эркак қариндошлари яъни, амакиси ва тоғаларининг ўғиллари ҳамда амма ва холаларининг ўғиллари қабрга қўяди. Агар мабодо маҳрам бўлмаган қариндошлар ҳам бўлмаса, шундагина аёл кишини эри ёки бегона кишилар қабрга қўйиши мумкин. Уламоларимиз бегонадан кўра эри қабрга қўйгани маъқулдир, деганлар.
Аёл кишининг маҳрам ва маҳрам бўлмаган эркак қариндошлари ёки эри дафн жараёнида ҳозир бўла туриб, уни қабрга гўрковлар қўйиши мумкин эмас. Чунки бунда шариатимиз қонун-қоидасига амал қилинмаган бўлади ва бунинг гуноҳи аёл кишининг эркак қариндошлари зиммасига тушади.
Шундай экан, аёл кишини қабрга қўйишда шариатимиз кўрсатмаларига амал қилишимиз лозим. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Инсон жунублик сабабли ювиниб бўлгач, бироз вақт ўтгандан кейин маний чиқса, яна ювиниш шарт бўладими?

Бисмиллаҳир роҳманир роҳим.
Жунуб киши бавл қилмасдан ёки ухламасдан туриб ғусл қилса ва намоз ўқиса, сўнгра манийнинг қолгани чиқса, Имом Абу Ҳанифа ва Имом Муҳаммад наздида қайтадан ғусл қилади. Лекин мана шу намозни қайта ўқимайди. Жунуб киши бавл қилган, ё ухлаган, ё бироз юргандан кейин ғусл қилса ва сўнгра манийнинг қолгани чиқса, унга ғусл вожиб бўлмайди (манба: “Фатовои ҳиндия”, “Захира”, ва “Табйинул ҳақоиқ” китоблари). Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Қасамнинг каффоратини тушунтириб берсангиз?

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Аслида қасам ичган одам қасамига содиқ қолиши лозим. Агар қасамида турмаса, қасамхўр бўлади ва гуноҳ содир этган ҳисобланиб, каффорот бериши вожиб бўлади.
Қасамни бузган киши хоҳласа ўн кишини таомлантиради, хоҳласа уларни кийим билан таъминлайди. Бунда камида шим ва кўйлак каби кийимлар бўлиши керак. Агар бу икки ишдан бирортасига қодир бўлмаса, уч кун кетма-кет рўза тутади. Қасамни бузмасдан туриб каффорат тўланмайди. Қасамнинг каффорати ҳақида Қуръони каримда шундай дейилади:

فَكَفَّارَتُهُ إِطْعَامُ عَشَرَةِ مَسَاكِينَ مِنْ أَوْسَطِ مَا تُطْعِمُونَ أَهْلِيكُمْ أَوْ كِسْوَتُهُمْ أَوْ تَحْرِيرُ رَقَبَةٍ فَمَنْ لَمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ ذَلِكَ كَفَّارَةُ أَيْمَانِكُمْ إِذَا حَلَفْتُمْ وَاحْفَظُوا أَيْمَانَكُمْ كَذَلِكَ يُبَيِّنُ اللَّهُ لَكُمْ آَيَاتِهِ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ

яъни: “…Бунинг каффорати (жаримаси) – оилангизни озиқлантириш учун лозим таомларнинг ўртача миқдорида ўнта мискинга таом бериш ёки уларнинг кийимлари ёхуд бир қулни озод қилишдир. Кимки (буларни) топа олмаса, уч кун рўза тутиши (мумкин). Ана шу ичган (ва бузган) қасамларингизнинг каффоратидир. Қасамларингизни асрангиз! Аллоҳ сизларга Ўз оятларини шундай баён қилади, токи шукр қилгайсиз” (Моида сураси, 89-оят).

Агар киши ўз ота-онасига гапирмаслиги каби гуноҳ ишни қилишга қасам ичган бўлса, қасамини бузиб, каффорат тўлаши лозим бўлади.

وَعَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ أَنَّ النَّبِيَّ صَلّى اللهُ عَلَيْهِ وسَلَّم قَالَ : «مَنْ حَلَفَ عَلَى يَمِينٍ فَرَأَى غَيْرَهَا خَيْرًا مِنْهَا فَلْيُكَفِّرْ عَنْ يَمِينِهِ ، وَلْيَفْعَلْ الَّذِي هُوَ خَيْرٌ» (رَوَاهُ أَحْمَدُ وَمُسْلِمٌ وَالتِّرْمِذِيُّ).

“Ким бир ишга қасам ичсаю, кейин ундан бошқаси яхшироқ эканини билса ичган қасамига каффорот тўласин-да ўша яхшироқ ишни қилсин”, деганлар (Имом Аҳмад, Имом Муслим ва Имом Термизий ривоят қилган).
Бу ҳукмларда қасамни билиб туриб бузган ҳам, мажбурланиб бузган ҳам, унутиб бузган ҳам баробардир. (“Ал-Мухтор”, “Фатҳу бабил иная”) Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Абдурраҳмон ибн Авф розияллоҳу анҳу ҳақида “У киши жаннатга эмаклаб киради”, деган ҳадис саҳиҳми?

Бисмиллаҳир роҳманир роҳим.

Абдурраҳмон ибн Авф ал-Қураший (580-656 м.й.) Ислом динини биринчилардан бўлиб қабул қилган саккиз мусулмондан бири. Ҳабашистонга, кейин эса Мадинага ҳижрат қилган. Тириклигидаёқ жаннатга кириши башорат қилинган ўнта саҳоба розияллоҳу анҳумлардан.
Абдурраҳмон ибн Авф Пайғамбаримиз алайҳиссалом даврларидаги барча ғазотларда иштирок этганлар. Жумладан, “Бадр”, “Уҳуд” ва “Ҳандақ”, “Байъатур ризвон”да қатнашдилар. Аллоҳ таоло «Бадр” ғазоти ва “Байъатур ризвон”да қатнашган саҳобалардан рози бўлгани ва мағфират қилгани ҳақида Қуръони каримда очиқ баён қилган. Пайғамбаримиз алайҳиссалом Табук ғазотида Абдурраҳмон ибн Авфга иқтидо қилиб намоз ўқиганлар.

Умар розияллоҳу анҳу ўлими олдидан, ўзидан кейин халифа сайлаш учун олти кишилик кенгаш туздилар. Абдурраҳмон ибн Авф ўша кенгаш аъзоси эдилар.
У зот Аллоҳнинг фазли билан ниҳоятда бой киши бўлганлар. Жуда саҳоватли ва молни ўз ўрнига сарфлар эдилар. Пайғамбаримиз алайҳиссаломдан кейин мўминларнинг оналарига кўп эҳсон қилганлар.
У зот 32 ҳижрий йилда вафот этдилар, жанозаларини Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳу ўқидилар, Бақиъа қабристонига дафн қилиндилар.

Абдурраҳмон ибн Авф розияллоҳу анҳунинг жаннатга эмаклаб кириши ҳақида баъзи ривоятлар етиб келган. Жумладан:
Анас ибн Молик розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Бир куни Оиша розияллоҳу анҳо уйларидан Мадинадаги шовқинни эшитиб, «Бу қандай шовқин?» деб сўрадилар. Шунда:
«Абдураҳмон ибн Авфнинг етти юзта туядан иборат карвони Шомдан юкларни олиб келяпти», дейишди. Мадина шаҳри карвон овозидан ларзага келди.
Шунда Оиша онамиз розияллоҳу анҳо:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг: “Абдураҳмон ибн Авфни жаннатга эмаклаб кираётганини кўрдим”, деганларини эшитганман», дедилар.

Бу гап Абдураҳмон ибн Авфга етиб борди. У: “Қодир бўлсам тик турган ҳолда кираман” , деди-да, карвонни устидаги моллари билан Аллоҳ йўлида тарқатиб юборди”.

Ушбу ҳадисни Имом Аҳмад ва Имом Табароний ривоят қилган бўлиб, муҳаддис уламолар унинг тўқима ҳадис эканини айтганлар. Жумладан Имом Аҳмад “ушбу ривоят ёлғон ва мункардир. Унинг ровийларидан Аммора ибн Розон мункар ҳадисларни ривоят қилади”, деган. Имом Ибн Жавзий ва аллома Мулла Али Қори “тўқима ривоят”, дейишган (манба: Асрорул марфуа фил-ахбарил мавзуа).

Имом Баззор Абдуллоҳ ибн Шабийб санади ила мазкур ривоятга ўхшаш бошқа ҳадис ривоят қилган бўлса-да Имом Насоий, Имом Дорақутний ва бошқа муҳаддис уламолар уни ҳам заиф ва ҳужжатга яроқсиз эканини айтишган (манба: Мажмауз-завоид ва манбаул-фавоид).
Ибнул Имод Ҳанабалий бу борада бундай дейди:

“Абдурраҳмон ибн Авф бойлиги сабабли жаннатга эмаклаб киради деган ривоятларнинг асоси йўқ. Шундай зот жаннатга эмаклаб кирса, бойлиги сабабли жаннатга кириши кечикса, унда ким пешқадам ва тўғри юриб жаннатга киради?!” (Шазаротуз заҳаб).

Абдураҳмон ибн Авф розияллоҳу анҳунинг шаънларига тўғри келмайдиган бу каби тўқима ривоятлардан ва уларни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга нисбат беришдан сақланиш лозим. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Hidoyat.uz

Мовароуннаҳр нашриёти

Шавкат Мирзиёев Самарқандга жўнаб кетди

Шавкат Мирзиёев Самарқандга жўнаб кетди