Россияликларнинг қарийб 30 фоизи ишлашни хоҳламасликни, лекин маош олишни исташини маълум қилди

Дунё янгиликлари

Россияликларнинг қарийб 30 фоизи ишлашни хоҳламасликни, лекин маош олишни исташини маълум қилди

Чоп этилди Yanvar 23, 2020 Россияликларнинг қарийб 30 фоизи ишлашни хоҳламасликни, лекин маош олишни исташини маълум қилдиda fikr bildirishni o'chirish

Россиянинг Superjob иш қидирув хизмати россияликлар орасида сўров ўтказиб натижаларини эълон қилди. Сўровда иштирок этганларнинг 29 фоизи ишлашни хоҳламаслигини, жон-жон, деб уйда ўтиришни, шунга қарамай маош олишни исташини маълум қилган. Бироқ, 58 фоиз фуқаро иш – бу фақат пул, дегани эмас, балки ривожланиш учун имконият ҳамдир, деб жавоб берган.

Хабарда айтилишича, ишламаса ҳам ҳар томонлама таъминланган бўлиш айниқса, 25-34 ёшгача бўлган ёшларга ёқар экан. 24 ёшгача бўлган ёшларнинг 23 фоизи эса бундай ғояга қаршилигини билдирган.

Сўров 2020 йил 15-16 январь кунлари ўтказилган бўлиб, унда 1600 нафар меҳнатга яроқли фуқаролар иштирок этган.

Мағфират қилиш Ўзининг иродаси
«Аллоҳ таоло айтади: “Эй одам боласи! Модомики, сен Менга дуо …
19.04.2024
Такфир Исломнинг моҳиятига зиддир
Ҳанафий мазҳабига кўра, иймон – Аллоҳнинг ҳузуридан Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи …
17.04.2024
Телефонда гаплашишнинг 60 одоби
· Одобнинг асли – ўзини нуқсонли, бошқани – комил кўрмоқликдир. …
17.04.2024
МАДИНАИ МУНАВВАРАГА КИРГАН ПАЙТДА ЎҚИЛАДИГАН ДУО
“Бисмиллааҳ, маа шаа Аллооҳ, лаа ҳавла валаа қуввата иллаа биллааҳ. …
15.04.2024
Тарбия амал билан бўлади
“Фарзандлар оилада қулоқлари билан эмас, кўзлари билан таълим оладилар” деганлар. …
13.04.2024
Рўза давом этаверади
Рамазондан кейин ҳам рўза тутиш тугаб қолмайди, Қуръон ўқишдан йироқлашилмайди, …
7.04.2024

Аввалги пайтда уламоларимиз томонидан қибла қандай аниқланган, шу ҳақида маълумот берсангиз.

Бизнинг диёримизда Шайх Абу Мансур Мотуридийнинг қибла тўғрисида берган фатвоси асос қилиб олинган. Имом Сарахсий ўзининг “Мабсут”ида нақл қилишича Имом Мотуридий раҳимаҳуллоҳ шундай деганлар: “Ёзнинг энг узун кунида қуёш ботган жойни белгилаб қўй! Сўнгра қишнинг энг қисқа куни қуёш ботган жойни ҳам аниқлаб, белгилаб қўй! Шу икки аломат ўртасидаги оралиқни учга бўлиб, ўнг томонингга икки ҳиссасини, чап томонингга бир ҳиссасини тақсимлаб, чап томондан энг биринчи ва иккинчи бўлаклар туташган чизиққа юзлансанг, шу қибладир”. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

ЕТИМЛАРНИ КИМ ҚАРАМОҒИГА ОЛИШИ КЕРАК?

CАВОЛ: Укам вафот этди, ундан вояга етмаган бир ўғил ва бир қиз қолди. Уларга онасидан ташқари кимлар ҳаклироқ ва кимлар масъул? Жавоб учун аввалдан раҳмат.

ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Биринчи навбатда дафн ҳамда унгача бўлган харажатлар ва қарзлардан ортган марҳумнинг барча мол-мулкини меросхўрларга шариат кўрсатмасига биноан бўлиб бериш керак.

Етимларга онасидан ташқари, тарбия жиҳатидан мома (буви)лари, таъминот жиҳатидан отасининг эркак қариндошлари (асаба); бобо, амаки ва амакининг ўғиллари масъул.

Юқоридаги саволда меросга марҳумнинг хотини, ўғил-қизи ва марҳумнинг (агар ҳаёт бўлишса) ота-онасидан бошқа ҳеч кимнинг ҳаққи йўқ! Лекин шундай ҳолатларда ҳам, етимлар ожиз тоифа бўлганидан, уларга отасидан қолган меросни бермасдан, ўзлари бўлиб оладиган, онаси билан қўшиб етимларни кўчага ҳайдайдиган амаки, амма, тоға ва хола каби қариндошлар гоҳ-гоҳида кўзга ташланиб туради. Бундай қилиш етимни ҳаққини ейиш ва катта гуноҳдир. Бу ҳақида Қуръони каримда шундай дейилади:

إِنَّ الَّذِينَ يَأْكُلُونَ أَمْوَالَ الْيَتَامَى ظُلْمًا إِنَّمَا يَأْكُلُونَ فِي بُطُونِهِمْ نَارًا وَسَيَصْلَوْنَ سَعِيرًا (النساء 10)

яъни: “Етимларнинг мол-мулкларини зулм йўли билан ейдиган кимсалар, албатта, қоринларида олов еган бўлурлар ва албатта, дўзахда куйгайлар” (Нисо сураси, 10-оят).

Аслида, ота вафотидан аввал етимларга васий тайинлаган бўлса (у қариндош ҳам, бегона ҳам бўлиши мумкин), ўша киши, васий бўлмаса бобо меросни ҳақдорларга шариатимизга мувофиқ бўлиб беради ва етимларни уларнинг ўзига теккан улуш ҳисобидан парваришлаб туради. Агар бобо бўлмаса, амаки ёки она ҳам васийлик қила олади. Васий ёки юқорида саналган қариндошлар етимларнинг молини асраб, балоғатга етгач уларга топширадилар. Бу ишни адолат билан бажарсалар улкан савоб, агар етимни молига хиёнат қилсалар, ноҳақ ишлатсалар қаттиқ гуноҳкор бўладилар.

Қиз болалар ҳайз кўрадиган бўлгунича, ўғил бола ўзи еб-ичиб, кийиниб, истинжо қила оладиган бўлгунича уларни онадан (она бўлмаса, онанинг онасидан) ажратилмайди. Етимларга тегишли уйда бўлса ҳам она улар билан яшайди. Марҳумнинг хотини бошқа турмуш қурса ёки болалар юқорида айтилган ҳолатга етишса, болаларни ота томондан маҳрам қариндошлари олиши мумкин (“Ҳидоя” китоби).

Юқоридаги сўзлар отасидан мол қолган етимлар ҳақида кетди. Умуман мерос қолмаган етимларга эса ота томондан бой бўлган қариндошлар (масалан, бобо, амаки, амакининг ўғиллари) нафақа бериши вожиб бўлади. Булардан бошқалар ҳам етимларга яхшилик қилсалар, улуғ савобларга етадилар. Баъзи олимлар “Маъун” сураси етимларга бағишланган, бу “Етим” сурасидир, деганлар. Етимларни қарамоғига олганларнинг даражаси ҳақида Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай марҳамат қилганлар:

” أنا وكافل اليتيم له ولغيره في الجنة هكذا ” وأشار بالسبابة والوسطى وفرج بينهما شيئا .(رواه البخاري عن سهل بن سعد رضي الله عنه)

яъни: “Мен ва етимнинг кафили (хоҳ қариндоши бўлсин, хоҳ бегона бўлсин) жаннатда мана шундаймиз” Кўрсатгич ва ўрта бармоқларини орасини озгина очиб ишора қилдилар (Имом Бухорий ривоятлари).

Бу ҳадиси шарифда хоҳ ўзининг молидан, хоҳ (шаръан ҳақли бўлса) етимнинг молидан бўлсин харажат қилиб, уларни едириб-ичирган, кийинтирган, таълим-тарбия берган кафил ҳақида сўз кетмоқда (“Шарҳи Нававий ала Муслим” китоби).
Етимни кафолатга олиш уни ўз оиласига қўшиб ёки етимни қариндошлари орасида қолдириб ҳам моддий ва маънавий ёрдам кўрсатиш билан юзага чиқади.
Хулоса шуки, биз мусулмонлар етимлар ҳақидаги динимиз кўрсатмаларига тўлиқ амал қилишга ўтсак, дунё бўйича катта муаммо ҳисобланган етимлар масаласи чиройли ечимини топади.
Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Намозда ташаҳҳуд дуосидан кейин саловат ўқилади. Кейин “Роббана…” дуоси ўқиладими ёки ундан олдин яна бирор дуо ўқиладими?

Намозда ташаҳҳуд ва саловатдан кейин намозхон ўзи ва ота-онаси, мўмин-мусулмонларнинг ҳаққига дуо қилади. Дуонинг матни қуйидагича:

اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَالْمُسْلِمِينَ وَالْمُسْلِمَاتِ

Ўқилиши: “Аллоҳуммағфирлий ва ливалидайя ва лил-муъминийна вал-муъминаат вал-муслимийна вал-муслимаат”.
Маъноси: “Эй, Аллоҳ! Мени, ота-онамни, мўмин ва мўминаларни, муслим ва муслималарни мағфират қилгин”.
Дуода фақат ўзини эмас, барча мўмин мусулмонларни эслаш суннатдир. Кейин Қуръони каримда келган “Роббанаа атина…” дуосини ўқиш мумкин:

رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ

Ўқилиши: “Роббанаа аатина фид-дуня ҳасанатан ва фил аахироти ҳасанатан ва қинаа азаабан-наар”.
Маъноси: “Эй, Роббимиз! Бизга дунёда ҳам яхшилик, охиратда ҳам яхшилик ато этгин. Бизни дўзах азобидан сақлагин”.
Намозда одамларнинг сўзлари ва улардан сўраладиган “Мени фалончи аёлга уйлантир”, “Менга кўп мол бер” каби дуолар қилинмайди (манба: “Фатовои ҳиндия”, “Хулосатул фатово” ва “Табйинул ҳақоиқ” китоблари).
Суннатда юқорида келтирилган дуолардан бошқалари ҳам бор:

عَنْ أَبِي بَكْرٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّهُ قَالَ لِرَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : عَلِّمْنِي يَا رَسُولَ اللَّهِ دُعَاءً أَدْعُو بِهِ فِي صَلَاتِي ، فَقَالَ : “قُلْ: اللَّهُمَّ إِني ظَلَمْتُ نَفْسِي ظُلماً كَثِيراً وَإِنَّهُ لاَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلا أَنْتَ فَاغْفِرْ لِي مَغْفِرَةً مِنْ عِنْدِكَ وَارْحَمْنِي إِنَّكَ أَنْتَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ ” (رواه البخاري ومسلم)

Абу Бакр разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади. У киши Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламга: “Эй, Аллоҳнинг Расули! Менга бир дуо ўргатинг, мен уни намозда ўқиб юрай”, дедилар. Шунда Расулуллоҳ: “Айтинг: Эй, Аллоҳ! Албатта, мен ўзимга кўп зулм қилдим ва Сендан ўзга гуноҳларни кечирувчи йўқдир. Мени ҳузурингдан бўлган мағфират билан кечиргин ва менга раҳм қилгин! Албатта, Сен кўп кечирувчи ва ўта раҳмли зотсан”, дедилар (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).
Дуонинг ўқилиши: “Аллоҳумма инний золамту нафсий зулман касийрон. Ва иннаҳуу лаа яғфируз-зунууба иллаа анта. Фағфирлий мағфиротан мин ъиндик варҳамний. Иннака антал-ғофуурур-роҳийм”.
Баъзи уламолар Абдуллоҳ ибн Масъуддан ривоят қилинган қуйидаги дуони ўқишни тавсия қиладилар:

وَكَانَ ابْنُ مَسْعُودٍ يَدْعُو بِكَلِمَاتٍ مِنْهُنَّ : “اللَّهُمَّ إنِّي أَسْأَلُك مِنَ الْخَيْرِ كُلِّهِ مَا عَلِمْتُ مِنْهُ وَمَا لَمْ أَعْلَمْ ، وَأَعُوذُ بِكَ مِنَ الشَّرِّ كُلِّهِ مَا عَلِمْتُ مِنْهُ وَمَا لَمْ أَعْلَمْ” (رواه ابن أبي شيبة)

Ибн Масъуд разияллоҳу анҳу бир қанча калималар билан дуо қилар эдилар. Жумладан: “Эй, Аллоҳ! Сендан мен билган ва билмаган яхшиликларнинг барчасини сўрайман. Мен билган ва билмаган ёмонликларнинг ҳаммасидан паноҳ сўрайман” (Имом Ибн Аби Шайба “Мусаннаф”да ривоят қилган).
Дуонинг ўқилиши: “Аллоҳумма инний асъалука минал-хойри куллиҳи маа ъалимту минҳу ва маа лам аълам. Ва аъуузу бика минаш-шарри куллиҳи маа ъалимту минҳу ва маа лам аълам” (манба: “Ан-Ниҳоя” китоби).
Намозда қуйидаги дуони ҳам айтиш мустаҳаб саналади:

رَبِّ اجْعَلْنِي مُقِيمَ الصَّلَاةِ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي رَبَّنَا وَتَقْبَلْ دُعَاءِ رَبَّنَا اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِلْمُؤْمِنِينَ يَوْمَ يَقُومُ الْحِسَابُ

Яъни: “Эй, Раббим! Мени ва зурриётимдан (кўп фарзандларимни) намозни баркамол адо этувчи қилгин! Эй, Раббимиз! Дуоимни қабул эт! Эй, Раббимиз! Ҳисоб-китоб қилинадиган (қиёмат) куни мени, ота-онамни ва (барча) мўминларни мағфират қилгин!” (Иброҳим сураси, 40-41-оятлар).

Демак, юқоридаги зикр қилинган дуолар – намозни тугатмасдан, ҳали салом бермасдан ўқиладиган дуолардир. Уларнинг сони чеклаб қўйилмаган, гоҳида биттасини, гоҳида бир нечтасини айтиш мумкин. Намоз охирида дуо қилиш суннат бўлиб, ижобатга яқин ҳисобланади. Шуни ҳам айтиш жоизки, оят ва ҳадисларда зикр қилинган, юқорида келтирилган дуолардан бошқа дуоларни ҳам ўқиш мумкин (манба: “Фатовои ҳиндия” ва “Татархония” китоблари). Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Таҳоратни синдирувчи нарсалар ҳақида маълумот берсангиз.

Таҳоратни қуйидаги амаллар синдиради:
– Олд ва орқа авратлардан чиқадиган ҳар қандай (одатий ва ноодатий) нарсалар;
– Бу икки йўлдан бошқа жойлардан чиққан оқувчи қон, йиринг каби нажосатлар;
– Оғиз тўлдириб қайт қилиш ёки туфук қизарадиган даражада қон қайт қилиш;
– Бирор нарсага суяниб ухлаш;
– Ҳушдан кетиш, жиннилик ва мастлик;
– Балоғатга етган кишининг руку ва саждали намозда овоз чиқариб кулиши (“Ал-Мухтор лил-фатво”). Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Намоз ўқиётганимда баъзан адашиб қоламан, шунда намозни бузиб, бошидан бошлашим керакми ёки давом эттираманми? Шунга ойдинлик киритиб берсангиз.

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Киши намозда неча ракат ўқиганини билмай, иккиланиб қолса, бу иккиланиш умрида биринчи марта бўлса, намозни бузиб, янгитдан бошлайди.
Агар бундай иккиланиш биринчи маротаба бўлмаётган бўлса, гумонининг ғолиб (устун) тарафини олади. Масалан, икки ракат ўқидимми ёки уч ракатми деб иккиланиб, кейин икки ракатлигига гумони кўпроқ бўлса, икки ракат ўқибман деб, намозини давом эттиради.

Агар гумони ғолиб бўлмасдан, икки томон ҳам бир хил бўлса, озини олади. Масалан, уч ракат ўқидимми ёки тўрт ракатми деб иккиланса ва гумонида икки томон ҳам бир хил бўлса, озини олади, яъни, уч ракат ўқибман деб, намозини давом эттиради.

Лекин намозининг охири бўлиши мумкин бўлган ўринларда қадаи охирга ўтиради. Масалан, уч ракат ўқидимми ёки тўрт ракатми деб иккиланса ва гумони ҳам бир томонга кўпроқ бўлмаса, балки икки томон ҳам бир хил бўлса, озини олади, яъни, уч ракат ўқибман дейди, лекин қаъдаи охирга ўтириб аттаҳиётни ўқийди. Чунки, фаразан тўртинчи ракатда бўлсаю қаъдаи охирга ўтирмасдан туриб кетса, намози бузилар эди.

Аттаҳиётдан кейин туриб яна бир ракат ўқиб, саждаи саҳв қилиб намозини тугатади (Мухтасарул виқоя китобидан).
Бу ҳақда ҳадисда шундай келади:

عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ عَوْفٍ رضي الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللهِ صلى الله عليه وسلم: “إِذَا شَكَّ أَحَدُكُمْ فَلَمْ يَدْرِ أَوَاحِدَةً صَلَّى أَمْ اثْنَتَيْنِ فَلْيَبْنِ عَلَى وَاحِدَةٍ، وَإِنْ لَمْ يَدْرِ أَ ثِنْتَيْنِ صَلَّى أَمْ ثَلاَثَةً، فَلْيَبْنِ عَلَى اثْنَتَيْنِ، وَإِنْ لَمْ يَدْرِ أَثَلاَثًا صَلَّى أَمْ أَرْبَعًا فَلْيَبْنِ عَلَى ثَلاَثَةٍ، وَيَسْجُدُ سَجْدَتَيْنِ إِذَا سَلَّمَ” (رواه الإمامُ أحمد والإمامُ الترمذي).

яъни: Абдураҳмон ибн Авф разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Пайғамбар саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Қачон бирингиз намозида унутиб қолиб бир ракат ўқидими, икки ракат ўқидими била олмай қолса, бир ракат ўқидим, деб олсин. Агар икки ракат ўқидими, уч ракат ўқидими била олмай қолса, икки ракат ўқидим, деб олсин. Агар уч ракат ўқидими, тўрт ракат ўқидими била олмай қолса, уч ракат ўқидим, деб олсин ва салом беришидан олдин иккита саҳв саждаси қилсин”, дедилар (Имом Аҳмад ва Имом Термизий ривояти). Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Hidoyat.uz

“Шамсуддинхон Бобохонов” нашриёт-матбаа ижодий уйи

Россияликларнинг қарийб 30 фоизи ишлашни хоҳламасликни, лекин маош олишни исташини маълум қилди

Россияликларнинг қарийб 30 фоизи ишлашни хоҳламасликни, лекин маош олишни исташини маълум қилди