Хом гапга пишиқ жавоб: Чиқиш эшигига қулай бўлгани…

Мақолалар

Хом гапга пишиқ жавоб: Чиқиш эшигига қулай бўлгани…

Чоп этилди May 30, 2019 Хом гапга пишиқ жавоб: Чиқиш эшигига қулай бўлгани…da fikr bildirishni o'chirish

Бернард Шоудан:

– Агар Миллий галереяда ёнғин чиқса, қайси бешта суратни асраб қолган бўлардингиз? – деб сўрашди.

Шоу:

– Чиқиш эшигига энг яқин бўлган 5 та суратни, – деб жавоб берди.

Ҳазил-мутойиба одоби
Инсонлар ҳаётлари давомида руҳиятларини ҳазил-мутойиба ва ширин сўзлар, қизиқарли ҳикматлар …
15.12.2019
Бемор кишининг намози
Бемор бироз вақт тик туришга қуввати етса, кучи етгунича туриб …
15.12.2019
Сўраган эдингиз…
CАВОЛ: Намоз ўқиётганда намозхоннинг нигоҳи қаерда бўлиши керак? ЖАВОБ: Ҳанафий …
15.12.2019
Интернет луғати – Portal
Portal – (ингл. Portal – дарвоза, кириш): Веб-портал – фойдаланувчини турли интерактив интернет …
15.12.2019
Етимга раҳм-шафқат қилиш
Муқаддас динимиз Ислом таълимотига кўра, жамиятнинг ҳар бир аъзосига алоҳида …
15.12.2019
Бефойда сўзлар банданинг зарарига экани ҳақида
Отам (розияллоҳу анҳу) Қутайба ибн Саид (розияллоҳу анҳу)дан, у Солиҳ …
14.12.2019

Жума намозида имом қироат қилаётганда баъзи кишилар хам бирга овоз чиқариб қироат қилиши қулоққа чалиниб туради. Шу амал дурустми?

Имом қироат қилаётган пайтда унга иқтидо қилган киши ҳам ичида қироат қилиши макруҳ амал саналади. Чунки Аллоҳ таоло Қуръони каримнинг Аъроф сурасида:

وَإِذَا قُرِئَ الْقُرْآنُ فَاسْتَمِعُوا لَهُ وَأَنْصِتُوا لَعَلَّكُمْ تُرْحَمُونَ

«Қуръон ўқилганда унга қулоқ тутинг ва жим бўлинг. Шунда раҳм қилинурсиз», деган (204-оят).

Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Ушбу оят намозда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам ортларида туриб овоз чиқариш ҳақида нозил бўлган” (Ибн Жарир, Ибн Абу Ҳотим, Ибн Мардавайҳ ва Ибн Асокир ривояти).

Кўплаб ҳадиси шарифларда имомнинг қироати иқтидо қилган шахс учун ҳам кифоя қилиши очиқ айтиб ўтилган. Масалан Жобир разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Набий алайҳиссалом: «Имомнинг қироати унга иқтидо қилганнинг қироатидир», деганлар (Имом Аҳмад ривояти).

Машҳур муҳаддис олим Бадриддин Айний: “Саксонга яқин саҳобалар имом ортидан қироат қилишдан қайтаришган”, деган (“ал-Биноя фи шарҳил- Ҳидоя”).

Имом Шаъбий айтадилар: “Мен Бадр ғазотида қатнашган саҳобаларнинг етмиштаси билан учрашдим. Уларнинг ҳаммаси имомга иқтидо қилувчини қироатдан қайтаришар эди”.

Ушбу ва ундан бошқа ривоятларга кўра барча мазҳаб фуқаҳолари имом жаҳрий (овоз чиқариб) қироат қилганда унга иқтида қилган киши қироат қилиши жоиз эмас, деганлар. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

ЭРТАЛАБ ВА КЕЧ КИРГАНДА ЎҚИЛАДИГАН ДУОЛАР

Бисмиллаҳир роҳманир роҳим.
Эрталаб ва кучқурун ўқилиши фазилатли саналган дуо ва зикрлар борасида жуда кўп саҳиҳ ҳадислар бизгача етиб келган. Ҳатто уламоларимиз ушбу дуоларни жамлаб, алоҳида китоблар ҳам тасниф этишган. Қуйида шулардан баъзиларини келтириб ўтамиз.

أبي هريرة رضي الله عنه قال: كان رسول الله صلى الله عليه وسلم: إِذَا أَصْبَحَ يَقُولُ: «اَللَّهُمَّ بِكَ أَصْبَحْنَا وَبِكَ أَمْسَيْنَا وَبِكَ نَحْيَا وَبِكَ نَمُوتُ وَإِلَيْكَ اَلنُّشُورُ وَإِذَا أَمْسَى قَالَ مِثْلَ ذَلِكَ إِلَّا أَنَّهُ قَالَ: وَإِلَيْكَ اَلْمَصِيرُ» (أخرجه الأربعة).

яъни: Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам тонг отганида: “Аллоҳумма бика асбаҳнаа ва бика амсайнаа ва бика наҳя ва бика намууту ва илайкан нушуур», – дер эдилар. Кеч кирганида ҳам ҳудди шундай (яъни “Аллоҳумма бика амсайнаа ва бика асбаҳнаа ва бика наҳя ва бика намууту ва илайкал масийр”, – дер эдилар (Имом Абу Довуд, Имом Термизий, Имом Насоий ва Имом Ибн Можалар ривоят қилишган).

Ушбу зикрнинг маъноси: Эй Аллоҳ, Сенинг номинг ила тонг оттирдик, Сенинг номинг ила кеч киргиздик. Сенинг номинг ила тириламиз ва Сенинг номинг ила вафот этамиз. Сенга қайтажакмиз.

Шунингдек, эрта тонгда ва кеч кирганда қуйидаги зикрни ўқиш ҳам улкан фазилатларга етиштириши кўплаб ҳадиси шарифларда таъкидланган. Жумладан:

عَنِ الْمُنَيْذِرِ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ: «مَنْ قَالَ إِذَا أَصْبَحَ: رَضِيْتُ بِاللهِ رَباً وَبِالْإِسْلاَمِ دِيْناً وَبِمُحَمٍّدٍ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَّ نَبِياًّ فَأَناَ الزَّعِيْمُ لَآخُذَنَّ بِيَدِهِ حَتَّى أُدْخِلَهُ الْجَنَّةَ» (رواه الإمام الطبراني).

яъни: Мунайзир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан эшитдим. У Зот айтадилар: “Ким ҳар тонгда “Розийту биллаҳи Роббан ва бил Ислами дийнан ва би Муҳаммадин набийян”, – деса, мен уни қўлидан ушлаб жаннатга олиб киришга кафилман”, – дедилар (Имом Табароний ривояти).

Мазкур дуонинг маъноси: “Аллоҳни Робб деб, Исломни дин деб ва Муҳаммад (алайҳиссалом)ни пайғамбар деб, рози бўлдим”.
Қуйидаги дуо эса кишига ҳар хил зарар ва бало етмаслиги учун сабаб бўлиши ваъда қилинган:

عَنْ عُثْمَانَ بْنِ عَفَّانٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ : «مَا مِنْ عَبْدٍ يَقُولُ فِي صَبَاحِ كُلِّ يَوْمٍ وَمَسَاءِ كُلِّ لَيْلَةٍ بِسْمِ اللَّهِ الَّذِي لَا يَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ شَيْءٌ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي السَّمَاءِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ لَمْ يَضُرَّهُ شَيْء» (رواه الإمام الترمذي).

яъни: Усмон ибн Аффон розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан эшитдим: “Қайси банда ҳар куни тонг ва кечқурунда “Бисмиллаҳиллазии лаа язурру маъа исмиҳи шайъун фил арзи ва лаа фис самааи ва ҳувас самийъул алийм”ни уч марта айтса, (Аллоҳнинг қудрати билан) унга бирор нарса зарар етказмайди” (Имом Термизий ривояти).

Мазкур дуонинг маъноси: “Шундай Аллоҳнинг исми билан бошлайманки, Унинг исми туфайли еру осмонда бирор нарса зарар бера олмайди. У эшитувчи ва билувчи Зотдир”.

Шуни ҳам таъкидлаб ўтиш лозимки, ушбу дуо ва зикрлар шариатимизда мустаҳаб амал саналади. Унда ваъда қилинган ажру мукофотларга Аллоҳ таоло фарз қилган ибодатларни ўз вақтида бажариш баробарида эришилиши кўпчилик уламолар томонидан таъкидланган. Демак, шариатимиз кўрсатмаларига амaл қилиш билан бирга мазкур дуоларга ҳам одатлансак мақсадга мувофиқ бўлади. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

САЖДАДА ОЁҚЛАРНИ ЕРДАН УЗИЛИШИ

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Саждада икки оёқ бармоқларини ерга теккизиб туришни кўпчилик ҳанафий уламоларимиз вожиб амал дейдилар. Бунга қуйидаги ҳадиси шарифлар далил бўлади:

عن عبدالله بن عباس رضي الله عنهما: أن النبي صلى الله عليه وسلم قال: «أُمِرْتُ أَنْ أَسْجُدَ عَلَى سَبْعَةِ أَعْظُمٍ: الْجَبْهَةِ – وَأَشَارَ بِيَدِهِ عَلَى أَنْفِهِ – وَالْيَدَيْنِ وَالرِّجْلَيْنِ وَأَطْرَافِ الْقَدَمَيْنِ» (رواه الإمام البخاري والإمام مسلم)

Абдуллоҳ ибн Аббос разияллоҳу анҳумодан ривоят қилинган ҳадиси шарифда Набий алайҳиссалом: “Етти суяк билан сажда қилишга буюрилдим. Улар: пешона (дея қўллари билан бурунгача ишора қилдилар), икки қўл, икки тизза ва икки оёқнинг бармоқлари”, – деганлар (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).

Аббос ибн Абдулмутталиб разияллоҳу анҳудан келтирилган бошқа ривоятда эса Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам:

«إِذَا سَجَدَ الْعَبْدُ سَجَدَ مَعَهُ سَبْعَةُ أَطْرَافٍ: وَجْهُهُ وَكَفّاهُ وَرُكْبَتَاهُ وَقَدَمَاهُ» (رواه الإمام مسلم)

яъни: “Банда сажда қилганда у билан еттита аъзо сажда қилади: юзи, икки кафти, икки тиззаси ва икки қадами”, – деганлар (Имом Муслим ривояти).

Уламоларимиздан Имом Қудурий ва Имом Фахриддин Қозихон “Саждада оёқларни ерга қўйиш фарз амал саналади. Агар сажда асносида ҳар икки оёқ ердан узилса намоз бузилади”, – дейишган. Мўътабар фатво китобларимиздан яна бири “Фатавои ҳиндийя”да ҳам ушбу маъно қуйидагича таъкидланган:

وَلَوْ سَجَدَ وَلَمْ يَضَعْ قَدَمَيْهِ عَلَى الْأَرْضِ لَا يَجُوزُ وَلَوْ وَضَعَ إحْدَاهُمَا جَازَ مَعَ الْكَرَاهَةِ إنْ كَانَ بِغَيْرِ عُذْرٍ

яъни: “Намозхон сажда қилсаю, оёқларини ерга қўймаса, жоиз бўлмайди. Агар сабабсиз икки оёғидан (бирини кўтариб) бирини қўйса, макруҳлик билан намози дуруст бўлади” (“Фатавои ҳиндийя” китоби).

Сажда қилганда оёқ бармоқлари Қибла тарафга имкон қадар йўналтирилиши суннат. Чунки Пайғамбар алайҳиссалом сажда қилганларида муборак оёқларининг муборак бармоқлари қиблага қаратилган бўлар эди.

وَعَنْ أَبِي حُمَيْدٍ أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : إِذَا سَجَدَ وَضَعَ يَدَيْهِ غَيْرَ مُفْتَرِشٍ وَلاَ قَابِضِهُمَا وَاسْتَقْبَل بِأَطْرَافِ أَصَابِعِ رِجْلَيْهِ الْقِبْلَةَ (رواه الإمام البخاري).

яъни: Абу Ҳумайд разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Набий алайҳиссалом сажда қилганларида икки қўлларини ёймасдан ва йиғмасдан (ўз ҳолича) ерга қўярдилар. Оёқ бармоқларини Қибла томонга қаратардилар” (Имом Бухорий ривояти).

Демак, намозхон сажда қилганда оёларини ердан узмасликка эътиборли бўлиши лозим экан. Акс ҳолда намозига путур етиши мумкин. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Кибр ҳақни инкор қилиш ва одамларни камситиш деган маънода ҳадис бор экан. Шу ҳадисни шарҳлаб берсангиз. Ҳакни инкор қилиш деганда нималарни ўз ичига олади. Аллоҳ барчамиздан рози бўлсин.

Сиз айтган ҳадиснинг матни қуйидагича:

عَن عَبْدِ الله بْنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ عَنْ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «لا يَدْخُلُ الْجَنَّةَ مَنْ كَانَ فِي قَلْبِهِ مِثْقَالُ ذَرَّةٍ مِنْ كِبْرٍ» ، قَالَ رَجُلٌ: «إِنَّ الرَّجُلَ يُحِبُّ أَنْ يَكُونَ ثَوْبُهُ حَسَنًا، وَنَعْلُهُ حَسَنَةً» ، قَالَ: إِنَّ اللَّهَ جَمِيلٌ يُحِبُّ الْجَمَالَ، الْكِبْرُ بَطَرُ الْحَقِّ، وَغَمْطُ النَّاسِ» (رَوَاهُ مُسْلِمٌ، وَالتِّرْمِذِي، وَأَبُو دَاوُدَ، وَابنُ مَاجَه، وَأَحْمَد)

Абдуллоҳ ибн Масъуд разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам:
«Қалбида зарра миқдорида кибр бўлган одам жаннатга кирмайди», дедилар. Бир киши: «Албатта, киши кийими ва пойафзали чиройли бўлишини хоҳлайди (бу ҳам кибрми?)», деб сўради. Пайғамбар алайҳиссалом: «Аллоҳ гўзалдир, гўзалликни севади. Кибр – ҳаққа унамаслик ва одамларни (қадрини) пастга уриш», – дедилар.
(Имом Муслим, Термизий, Абу Довуд, Ибн Можа ва Аҳмад ривоят қилган).

Ушбу ҳадиси шарифни изоҳлаб Мулла Али Қори шундай деган: “Мазкур ривоятдаги келган «батарун» сўзининг луғавий маъноси «қаттиқ хурсанд бўлиш»дир. Ҳадисдаги маъноси эса, неъмат келганда туғёнга кетиш, Аллоҳ таоло ҳақ қилган (тавҳид, ибодат)ни инкор қилиш, ҳақ келганда кибрланиб қабул қилмасликдир”
(“Мирқотул мафотиҳ”). Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Таҳорат қилиш тартиби қандай бўлади?

Бисмиллаҳир роҳманир роҳим.
Таҳорат қилмоқчи бўлган киши ният қилиб, бисмиллаҳни айтади, кейин қуйидаги амалларни бажаради:
– қўлларини бўғимигача уч марта ювади, бармоқларини бир-бирига киргизади;
– оғзини уч марта чаяди, биринчисида ғарғара қилади;
– бурунни уч марта ювади, ўнг қўл билан сув олиб, чап қўл билан қоқади;
– юзни пешонасидан бошлаб, иягининг остигача, ён томонига эса қулоқларигача уч марта ювади;
– аввал ўнг қўлни, кейин чап қўлни тирсаклари билан қўшиб, уч марта ювади;
– икки кафтига сув олиб, тўкиб ташлайди ва қўлларининг хўли билан бошига бир марта масҳ тортади. Масҳни бошнинг олди томонидан орқага қараб тортади, кўрсатгич бармоғи билан қулоғининг ичига ва бош бармоғи билан қулоғининг устига, кафтининг орқа томони билан бўйинга масҳ тортади;
– аввал ўнг оёғини, кейин чап оёғини тўпиқларини қўшиб чап қўли билан уч марта ювади.

Таҳоратни мана шу кетма-кетликда, орасига бошқа амалларни қўшмасдан бажаради. Сувни исроф қилинмайди.

Таҳоратнинг тартиби ҳақида Имом Абу Довуд Пайғамбаримиз алайҳиссаломдан ривоят қилган ҳадисда шундай дейилади:

عَنْ عَمْرِو بْنِ شُعَيْبٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ أَنَّ رَجُلاً أَتَى النَّبِىَّ -صلى الله عليه وسلم- فَقَالَ يَا رَسُولَ اللَّهِ كَيْفَ الطُّهُورُ فَدَعَا بِمَاءٍ فِى إِنَاءٍ فَغَسَلَ كَفَّيْهِ ثَلاَثًا ثُمَّ غَسَلَ وَجْهَهُ ثَلاَثًا ثُمَّ غَسَلَ ذِرَاعَيْهِ ثَلاَثًا ثُمَّ مَسَحَ بِرَأْسِهِ فَأَدْخَلَ إِصْبَعَيْهِ السَّبَّاحَتَيْنِ فِى أُذُنَيْهِ وَمَسَحَ بِإِبْهَامَيْهِ عَلَى ظَاهِرِ أُذُنَيْهِ وَبِالسَّبَّاحَتَيْنِ بَاطِنَ أُذُنَيْهِ ثُمَّ غَسَلَ رِجْلَيْهِ ثَلاَثًا ثَلاَثًا ثُمَّ قَالَ « هَكَذَا الْوُضُوءُ فَمَنْ زَادَ عَلَى هَذَا أَوْ نَقَصَ فَقَدْ أَسَاءَ وَظَلَمَ ». أَوْ « ظَلَمَ وَأَسَاءَ ».

яъни: Амр ибн Шуайб отасидан, у киши ҳам отасидан ривоят қилади: “Бир киши Набий саллоллоҳу алайҳи васалламнинг ёнига келиб: “Эй, Аллоҳнинг расули! Таҳорат қандай қилинади?” деб сўради. Бир идишда таҳорат суви олиб келишни буюрдилар, кейин кафтларини, юзларини, билакларини уч марта ювдилар. Бошларини масҳ қилдилар, кўрсатгич бармоқларини қулоқ ичига тиқиб, бош бармоқлари билан қулоқ орқаси, кўрсатгич бармоқлари билан қулоқ ичини масҳ қилдилар. Сўнгра оёқларини уч мартадан ювдилар. Кейин: “Таҳорат шундай бўлади, ким бунга зиёда қилса ёки камайтирса, ёмон иш ва ўзига зулм қилибди” ёки “зулм ва ёмон иш қилибди”, дедилар”.

Ҳадиси шарифдаги “ёмон иш”дан мурод – суннатни тарк қилиш дегани. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Hidoyat.uz

Мовароуннаҳр нашриёти

Хом гапга пишиқ жавоб: Чиқиш эшигига қулай бўлгани…

Хом гапга пишиқ жавоб: Чиқиш эшигига қулай бўлгани…