Биз билан боғланиш

Email: m-nashr@mail.ru
Тел: (71) 240-05-19

Манзилимиз:

Ўзбекистон, Тошкент, 100069
Зарқайнар 18-берккўча, 47 “а”- уй

Уйғониш
Неча кундирки, на йиғлашни биламан, на хурсанд бўлишни. Ҳамкасбим дабдабали …
26.01.2020
Аёллари иффатли юртнинг эркаклари забардаст булур
Нақл қилинишича, ўзга мамлакатларни босиб олишни режалаштирган бир ҳукмдор аввал …
26.01.2020
Эри Россияга кетган аёл: «Шайтоннинг гапига кириб, гуноҳ қилишимга сал қолди»
“Эрим Россияда. Қариндошларимдан келадиган ёрдам ҳам тугаган, эрталабки чойимизга бир бурда …
26.01.2020
Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва салламга муҳаббат
Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва салламга ёрдам ва кўмак бериш, у …
26.01.2020
Боболар демишки… Тилдан бошга бало келиши баёнида
– Сафиҳ эр тили ўз боши душмани, Тилиндин тўкулди телим …
26.01.2020
Президентимиз Мурожаатномаси илм-маърифат тарқатишга мустаҳкам замин бўлади
24 январь куни муҳтарам Президентимизнинг Олий Мажлисга Мурожаатномалари бугунги кундаги …
25.01.2020

АЛКОГОЛСИЗ ПИВО ИЧИШНИНГ ҲУКМИ

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Алкоголсиз пивони мўмин-мусулмонлар истеъмол қилишлари жоиз эмас. Бунга қуйидаги омиллар асос бўлади:

Биринчидан: Бугунги кунда Ғарб ва Араб мамлакатларида “алкоголсиз пиво” дея сотилаётган ичимликларни баъзиларида алкогол борлиги яширилса, қолганларида маълум миқдорда алкогол борлиги очиқ қайд этилади. Сурия Араб Республикасининг Озиқ-овқат ва саноат лаборатория институтининг бир гуруҳ мутахассислари томонидан алкоголсиз пиво ичимлиги таҳлил қилинган. Ушбу лабораторик таҳлил Сурия Араб Республикасининг Саноат вазирлиги томонидан назорат қилинган. Таҳлил натижасига кўра “Алкоголсиз пиво” деб сотилаётган ичимликларнинг таркибида 0,004% алкогол борлиги аниқланган.

Бу нимани англатади? Мана шундай “алкоголсиз пиво”нинг кўп миқдорда ичиш кишини сарҳуш қилиши мумкинлигига далолат қилади.

Франция суд экпертизаси томонидан 0.8 мл алкогол қон таркибига сўрилиши кишининг сарҳушлигига кифоя қилиши таъкидланган. АҚШ қонунчилигида эса бу кўрсаткич 0.3 мл ни кўрсатиши ҳайдовчиларга нисбатан маъмурий чора кўрилиши учун етарли, деб ҳисобланади.

Ислом шариатида эса кўпи маст қилувчи ҳар қандай ичимликнинг ози ҳам ҳаром экани таъкидланади. Жобир ибн Абдуллоҳ разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган саҳиҳ ҳадисда Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам:

» مَا أَسْكَرَ كَثِيرُهُ فَقَلِيْلُهُ حَرَامٌ «

яъни: “Кўпи маст қилган нарсанинг ози ҳаромдир”, – дейилган (Имом Абу Довуд ва Имом Термизий ривоят қилган).

Бошқа бир ривоятда эса:

» مَا أَسْكَرَ مِنْهُ الفَرَقُ فَمِلءُ الكَفِّ مِنْهُ حَرَامٌ «

яъни: “Бир фарақи маст қилган нарсанинг бир ховучи ҳам ҳаромдир”, – дейилган (Имом Абу Довуд ва Имом Байҳақий саҳиҳ санад билан ривоят қилишган).

“Фарақ” – қадимги суюқлик ўлчов бирликларидан бири бўлиб, ҳозирги ўлчовларга таққослаганда 9.3 литрга тўғри келади.

Ҳанафий мазҳабининг мўътабар уламоларидан аллома Ҳаскафий шундай дейди:

وتحريم القليل من المسكر ككثيره هو المفتى به عند الحنفية

яъни: “Маст қилувчи нарсанинг ози ҳаромлиги – худди кўпи кабидир. Бу – ҳанафий уламоларининг якдил фатвосидир” (“Дуррул муҳтор” китоби 6-жуз, 455-бет).

Иккинчидан: Юқоридаги каби ҳолатлар мўмин-мусулмонлар ўртасида шубҳага олиб келиши табиий. Ислом шариати эса шубҳали нарсалардан қочишга, айниқса, ҳалол луқма масалада эътиборлироқ бўлишга даъват этади. Бу борада қуйидаги ҳадис “Исломнинг мадори” дея эътироф этилади.

عن النعمان بن بشير رضيَ اللّه عنهما قال : سمعتُ رسولَ اللّه صلى اللّه عليه وسلم يقول : «إنَّ الحَلالَ بَيِّنٌ وَإنَّ الحَرَامَ بَيِّنٌ، وَبَيْنَهُما مُشْتَبِهاتٌ لا يَعْلَمُهُنَّ كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ، فَمَنِ اتَّقَى الشُّبُهاتِ اسْتَبرأ لِدِينِهِ وَعِرْضِهِ، وَمَنْ وَقَعَ في الشُّبُهاتِ وَقَعَ في الحَرَامِ، كالرَّاعي يَرْعَى حَوْلَ الحِمَى يُوشِكُ أنْ يَرْتَعَ فِيهِ …»
(رواه الإمام البخاري والإمام مسلم والإمام أحمد والإمام الدارمي والإمام ابن حبان والإمام البيهقي)

яъни: Нўъмон ибн Башир разияллоҳу анҳу ривоят қилади: “Мен Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг шундай деганларини эшитдим: “Ҳалол – аниқ, ҳаром – аниқ. Аммо уларнинг ўртасида шубҳали нарсалар бор. Кўп одамлар уни билмайдилар. Ким шубҳали нарсалардан сақланса, дини ва обрўсини сақлабди. Ким тўсиқ атрофидаги чўпонга ўхшаб, шубҳали нарсаларга ўралашиб қолса, ҳаромга тушиб қолади. Огоҳ бўлингларки, ҳар бир подшоҳнинг чегараси бўлади. Аллоҳнинг Ердаги чегараси – У Зот ҳаром қилган нарсалардир…” (Имом Бухорий, Имом Муслим, Имом Аҳмад, Имом Доримий, Имом Ибн Ҳиббон ва Имом Байҳақий ривоят қилганлар).

Ҳадиси шарифда “ким ўзини шубҳали нарсалардан эҳтиёт қилса, динини нуқсондан, ўзини таъна ва дашномлардан сақлаган бўлади” дейилмоқда. Бу қоидага кўра ҳалол луқмага нисбатан алоҳида эътибор бериш керак. Шунда банда қалби соғлом, имони мустаҳкам бўлади.

Ҳасан разияллоҳу анҳудан нақл қилинган бошқа бир ривоятда Набий саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар:

دَعْ مَا يَرِيبُكَ إِلَى مَا لَا يَرِيبُكَ

яъни: “Сени шубҳага солган нарсани тарк қилиб, шубҳага солмайдиганини тутгин” (Имом Термизий ривояти).

Салафи солиҳлар ҳалол ризққа кўп аҳамият бериб, унга кўп диққат-эътибор қилганлар. Абу Бакр Сиддиқ разияллоҳу анҳунинг шубҳали бир нарсани еб, сўнг уни қайт қилиб ташлаганлари ҳаммамизга маълум ва машҳур.

Учинчидан: Ичимликни “Пиво” деб номланиши кўпчиликда шубҳа туғдириши табиий. Чунки ҳозирга қадар ушбу номдаги ичимликлар барча мусулмонлар томонидан шариатимизда қайтарилган спиртли ичимликлар тури сифатида танилган. Ушбу номда ичимликни умумий истеъмол учун чиқарилиши ва мўмин-мусулмонларга “ҳалол” дея тақдим этилиши кўпчиликнинг эътирозига сабаб бўлади. Чунки, ҳар қандай нарсанинг номланиши ҳам унинг ҳукмида шубҳа туғдирса, истеъмолини ножоиз эканига сабаб бўлади. Буюк мужтаҳид уламоларимиздан бирлари Имом Молик раҳматуллоҳи алайҳ делфинни араб тилида “Хинзирул баҳр”, яъни сўзма-сўз таржима қилингада “Денгиз чўчқаси” деб номлангани сабабли уни истеъмол қилишдан ман қилганлар.

Тўртинчидан: Шариатимиз қоидаларидан маълумки, бирор ман қилинган нарсага олиб боришга восита бўладиган нарсадан ҳам ман қилинади. Буни Усулул фиқҳда “Саддуз-зароиъ” яъни “воситаларни тўсиш” дейилади. Шунга кўра “алкоголсиз пиво” номидаги ичимликларни оммавий сотилиши ман этилади. Фаразан, мазкур ичимликлар 100% ҳалол бўлган тақдирда ҳам “алкоголсиз пиво – ҳалол” дея кенг жамоатчиликка эълон қилиниши, супермаркетлар, озиқ-овқат дўконлари, умумий овқатланиш масканларида сотилиши аёллар, ёшларда таъқиқланган пиволарга нисбатан журъатни пайдо қилади. Натижада ҳар қандай пивони ичишга йўл очилади.
Бешинчидан: Алкоголсиз пивода, масалан, спирт бўлмаган тақдирда ҳам, таъми, ҳиди каби, пивонинг бошқа хусусиятлари мавжуд. Демак, буни истеъмол қиладиган киши чанқоқ қолдириш учун эмас, пивога бўлган ҳуморини қондириш учун ичади.

Юқорида зикр қилиб ўтилган ва ундан бошқа далилларга кўра алкоголсиз пивони истеъмол қилиниши жоиз эмас. Шунга кўра Сизга шариатимизда рухсат этилган бошқа салқин ичимликларни истеъмол қилишингиз тавсия этилади. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Баъзида таҳоратим бор-йўқлигида шубҳа қилиб қоламан, шу пайтда қандай йўл тутиш керак?

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Таҳорат қилгани аниқ, лекин таҳорати бузилган ёки бузилмаганида шубҳа қилган киши таҳоратли ҳисобланади. Таҳоратсиз эканини аниқ билган, таҳорат қилганми йўқми иккиланган киши эса таҳоратсиз ҳисобланади. Таҳоратда шубҳа қилиш масаласи “аниқ нарса, шубҳа билан кетказилмайди”, деган фиқҳий қоидага асосланади.

Агар таҳорат қилиши давомида бирор аъзосини ювган-ювмаганида шубҳа қилса, бу умрида биринчи марта юз бераётган бўлса, ўша аъзони ювади. Агар таҳорат асносида бундай шубҳа кўп марта юз берган бўлса, бу шубҳага эътибор бермайди.

Таҳорат қилиб бўлгандан кейин бирор аъзони ювиб-ювмаганлигида шубҳа қилса, бунга эътибор қилмайди (манбалар:“Фатовои ҳиндия”, “Хулосатул фатово” китоблари).
Шуни эслатиб ўтиш жоизки, бу ерда “шубҳа”, дегани гумони бир томонга устун келмаган ҳолатдир. Гумон бир томонга устун келса, ғолиб гумонга амал қилинади. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Ҳозирги кунда кўпчилик ёш йигитлар орасида сочининг икки ён томонини олдириб, тепа қисмини қолдириш мода бўлган. Баъзилар бундай қилиш жоизмас дейишяпти. Динимизда бу жоиз эмасми?

Эркак киши сочини баъзи жойларини олиб, баъзи жойларини қолдириши араб тилида – “қазаъ”, дейилади. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам бундан қайтарганлар.

عَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِىَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ » أَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ نهَى عَن القَزَعِ «. قَالَ عُبَيْدُ الله: قُلْتُ لِنَافِعٍ: «مَا القَزَعُ؟» قَالَ: «حَلْقُ بَعْضَ رَأسِ الصَّبِيِّ ، وَيُتْركَ بَعْضٌ». مُتَّفق عَلَيْهِ .

Бу ҳақда Нофеъдан ривоят қилинади: “Ибн Умар розияллоҳу анҳу: “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам қазаъдан қайтардилар”, деган”, деди. (Ҳадисни ровийси) Убайдуллоҳ айтади: “Мен Нофеъдан: “Қазаъ нима?”, деб сўрадим. Шунда Нофеъ «У – ёш боланинг сочини баъзи жойларини олиб, баъзи жойларини ўз ҳолича қолдириш», деди (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).

Уламолар ҳадисда зикр қилинган тарзда соч олдириш макруҳ эканига иттифоқ қилишган. Ҳадислардаги қайтариқ ёш болалар ва катталарга баробар эканини таъкидлашган.

Имом Нававий роҳимаҳуллоҳ “қазаъ”нинг шариатда нима учун манъ қилингани борасида уламолар турлича фикр билдирганларига ишора қилиб, бундай деган:

وَالْحِكْمَةُ فِى كَرَاهَتِهِ أَنَّهُ تَشْوِيْهٌ لِلْخَلْقِ وَقِيْلَ لِأَنَّهُ أَذى الشَّرِّ وَالشَّطَارَةِ وَقِيْلَ لِأَنَّهُ زَيُّ اليَهُودِ

“Сочни баъзи жойларини олиб, баъзи жойларини қолдириш макруҳ эканининг ҳикмати шуки, у яратилган ташқи қиёфани бузиш ҳисобланади. Баъзилар: у айёр ва ёмон одамларнинг азият беришига ўхшашлиги учун манъ этилган, дейишган. Яна баъзи аҳли илмлар эса: Унда яҳудийларнинг ташқи кўринишига ўхшашлик бўлгани учун мумкин эмас, деганлар” (Манба: “ал-Минҳож шарҳу Саҳиҳи Муслим ибн Ҳажжож”).

Соч олдиришда ҳаммасини бирдек қолдириш ёки бирдек олдириш керак. Ҳатто Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам инсон танасининг ярми сояда, ярми қуёш нурида бўлиб ўтиришдан ҳам қайтариб: “Танасининг ҳаммаси сояда ёки ҳаммаси қуёш нурида ўтирсин”, деганлар.

Демак, сочни олдирганда ёки қисқартирганда ҳар тарафидан бир хил қилиб калталатиш мақсадга мувофиқдир. Минг афсуски, ҳозирги кунда баъзи ёшларимиз ўртасида ғарбда кенг тарқалган одатларга эргашган ҳолда, сочнинг бир қисмини бутунлай олдириб, бир қисмини эса қолдириш урф бўлмоқда. Мусулмон киши бундан эҳтиёт бўлиши лозим. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

АЁЛ КИШИНИ ҚАБРГА КИМ ҚЎЯДИ?

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ҳанафий мазҳабимизнинг мўътабар манбаларидан бири “Фатавои ҳиндийя” китобида аёл кишини қабрга қўйиш ҳақида шундай дейилган:

وَذُو الرَّحِمِ الْمَحْرَمِ أَوْلَى بِإِدْخَالِ الْمَرْأَةِ الْقَبْرَ وَكَذَا الرَّحِمِ غَيْرِ الْمَحْرَمِ أَوْلَى مِنْ الْأَجْنَبِيِّ، فَإِنْ لَمْ يَكُنْ فَلَا بَأْسَ لِلْأَجَانِبِ وَضْعُهَا، وَلَا يُحْتَاجُ إلَى النِّسَاءِ لِلْوَضْعِ

яъни: “Аёл кишини қабрга маҳрам бўлган қариндоши қўйиши афзалдир. Шунингдек, маҳрам бўлмаган қариндош бегонадан кўра афзалдир. Агар қариндошлари бўлмаса, бегоналар қўйиши мумкин. Қабрга қўйиш учун (эркалар бўлганда) аёлларга эҳтиёж йўқ”.
Ушбу масалалар “Баҳрур роиқ” ва “Бадоиус саноиъ” каби мўътабар фиқҳий манбаъларимизда ҳам зикр қилинган.
Аёл кишининг маҳрам қариндошлари қуйидагилар: ўғли ва ўғил набиралари, отаси ва боболари, ака-укаси ва уларнинг ўғиллари ҳамда опа-сингилларининг ўғиллари, амакиси ва тоғалари. Демак, аёл кишининг мазкур қариндошлари бўлмаса, маҳрам бўлмаган эркак қариндошлари яъни, амакиси ва тоғаларининг ўғиллари ҳамда амма ва холаларининг ўғиллари қабрга қўяди. Агар мабодо маҳрам бўлмаган қариндошлар ҳам бўлмаса, шундагина аёл кишини эри ёки бегона кишилар қабрга қўйиши мумкин. Уламоларимиз бегонадан кўра эри қабрга қўйгани маъқулдир, деганлар.
Аёл кишининг маҳрам ва маҳрам бўлмаган эркак қариндошлари ёки эри дафн жараёнида ҳозир бўла туриб, уни қабрга гўрковлар қўйиши мумкин эмас. Чунки бунда шариатимиз қонун-қоидасига амал қилинмаган бўлади ва бунинг гуноҳи аёл кишининг эркак қариндошлари зиммасига тушади.
Шундай экан, аёл кишини қабрга қўйишда шариатимиз кўрсатмаларига амал қилишимиз лозим. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Ёшим 34 да. Бир йилдан бери намоз ўқияпман. Намозни бошламасдан аввалги намозларни қандай адо қиламан? Бир танишим суннат намозларининг ўрнига ракатлари тўғри келадиган фарзларнинг қазосини ўқиб юришни тавсия қилди. Шундай қилиш мумкинми?

Қазоси бор одам таъкидланган суннат намозларни ўқийверади. “Суннатларни тарк қилиб, ўрнига ракати тўғри келадиган қазо намозларини ўқишкерак”лиги ҳақида бирор кўрсатма йўқ. Балки, фиқҳий манбаримизда бунинг аксини учратишимиз мумкин. Масалан, “Фатовои ҳиндия” китобида шундай дейилади: “Ўқилмай қолдирилган намозларнинг қазосини ўқиш нафл намозлар билан машғул бўлишдан кўра яхшироқ ва муҳимроқдир. Лекин машҳур суннат намозлари, Зуҳо намози, Тасбеҳ намози ва хабарларда зикр қилинган, ичида маълум суралар ва машҳур зикрлари бўлган намозлар бундан мустасно (яъни, улар ўқилаверади). Ўқилмай қолдирилган намозлар қазо ниятида, нафл намозлар эса нафл ниятида ўқилади”.

“Қазо намозларини ўқишга белгилаб қўйилган вақт йўқ. Фақат намоз ўқиш мумкин бўлмаган вақтлар: қуёш чиқаётган, тиккага келган ва ботаётганда ўқиб бўлмайди. Қазо намозини жамоат бўлиб ўқилса, жаҳрий намозни жаҳрий, махфий намозни махфий ўқийди (“Фатвои Ҳиндия”).

Қазо намозларга ният қилганда унинг энг аввалги ёки энг кейинги қазосини ўқишни ният қилдим дейиш тавсия этилади. Масалан, бомдод намозининг ниятиди: “Ният қилдим қазо бўлган энг аввалги бомдод намозининг фарзини ўқишни, юзимни қиблага қаратган ҳолда, холисан лиллоҳи таоло аллоҳу акбар”. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Hidoyat.uz

Мовароуннаҳр нашриёти