ОХИРАТИ ОБОД БЎЛСИН!

Слайдер

ОХИРАТИ ОБОД БЎЛСИН!

Чоп этилди Mart 30, 2023 ОХИРАТИ ОБОД БЎЛСИН!da fikr bildirishni o'chirish

Ўзбекистон мусулмонлари идораси ҳамда «Шамсуддинхон Бобохонов» нашриёт-матбаа ижодий уйи жамоаси нашриёт муҳаррири Абдулатиф Абдуллаевга муҳтарама волидаси Майрам БЕРДИШУКР қизининг вафоти муносабати билан чуқур таъзия билдиради.
Аллоҳ таоло марҳума онахонни раҳматига олсин, маконларини жаннат айласин. Фарзандларига, оиласига қилган хизматларига яраша Парвардигор онахонни Фирдавс жаннатлари билан сийласин.
Ортда қолган барча яқинлари, фарзандлари, қавму қариндошларига Аллоҳ таоло гўзал сабр берсин!

Иннã лиллãҳи ва иннã илайҳи рожиъƴн.

Ўн савобдан етти юз савобгача…
Баъзида шундай бўладики, бирор касб эгаларига ишингиз тушгунича улар ҳақида …
1.05.2024
ИККИ ҲАРАМДА САФ МАСАЛАСИ
Масжидун Набавийда намозхонларнинг сафга бепарволиги дилни хира қилади. Кўпинча имом …
1.05.2024
Виртуал ўйинлар – манқуртлик воситаси
“Агар бир киши ёшлигида нафси бузилиб, тарбиясиз, ахлоқсиз бўлиб ўсдими, …
1.05.2024
Дуонинг ижобати
Ибн Атоуллоҳ раҳматуллоҳи алайҳ айтади: “Дуонинг (ижобат бўлиши учун) арконлари, …
30.04.2024
САДАҚАнинг 50 та ТУРИ (энг ноёблари)
«Кимки бир ҳасана (савобли иш) қилса, унга ўн баробар кўпайтириб …
29.04.2024
Ал-Хоразмийнинг кучли тенгламаси
Агар инсон яхши хулқ соҳиби бўлса, у 1 га тенг. …
28.04.2024

Намоз қайси амаллар билан бузилиши мумкин? Илтимос, шуни тушунтириб берсангиз.

Намозни қуйидаги амаллар бузади:
– Намозда озми, кўпми дунёвий сўзни сўзлаш. Бу ҳолатда намозхон гарчи беихтиёр сўзласа ҳам намози бузилади;
– Янглишиб бўлса ҳам салом бериш ёки саломга алик олиш;
– Намозда еб-ичиш;
– Намозхоннинг кўкраги қибладан бошқа томонга бурилиши;
– Намоздаги бир рукнни бажариш асносида бир амални уч марта қилиш (масалан: кийимни тўғрилаш, қашиниш ва ҳоказо амаллар);
– Ўзи эшитадиган даражада кулиш. Аммо ёнидаги шахс эшитадиган даражада кулса, таҳорати ҳам, намози ҳам бузилади;
– Дунёвий ташвиш туфайли “уф” тортиш ёки “оҳ-воҳ” дейиш ёки йиғлаш. Аммо охиратни ўйлаб, жаннатдан умидвор бўлиб, дўзахдан қўрқиб йиғласа намози бузилмайди;
– Узрсиз томоғини қириш ёки йўталиш (масалан: атайлаб йўталиш каби);
– Акса уриб “Алҳамдулиллаҳ” деган кишига намоз асносида “Ярҳамукаллоҳ” дейиш;
– Намозда туриб, бирор хабарга жавоб бериш. Бунда намозхон гарчи, Қуръон оятини ўқиб жавоб берган бўлса ҳам намози бузилади (масалан: “Фалончи вафот этди”, дейилса, намоз ўқиётган киши: “Инна лиллаҳи ва инна илайҳи рожиъун”, деб жавоб берса);
– Таяммум билан намоз ўқиётган кишининг сувга қодир бўлиши;
– Бомдод намозини ўқиш пайтида қуёшнинг чиқиши;
– Такбири таҳримада “Аллоҳу акбар” лафзидаги “а” товушини чўзиш, яъни “Аааллоҳу акбар”, дейиш (бундан ташқари, “Акбар” лафзидаги “а” товушини чўзиб “Ааакбар” ва “ба” товушини чўзиб “Акбааар” дейиш ҳам намозни бузади)
– Намоз ичида ўқиладиган сура ва дуоларни китобга қараб ўқиш;
– Намознинг ичида одамлардан сўраладиган нарсани Аллоҳдан сўраб дуо қилиш (масалан: “эй Аллоҳ, менга кўп мол-мулк бер”, ёки “Фалонага мени уйлантир” дейиш каби). (Манба: “Мухтасарул виқоя” ва “Нурул изоҳ” китоблари). Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Қуръони каримни Мадина босмасида кўрсатилган қоидаларига қараб ўқийман. Ундан бошқа қироат қоидаларини билмайман. Шундай ўқишда давом этаверсам бўладими?

Тажвид илмини ўрганиш фарзи айндир. Аллоҳ таоло бундай буюради:

﴿وَرَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا﴾

Яъни, “…Қуръонни “тартил” билан (дона-дона қилиб) тиловат қилинг” (Муззаммил сураси, 4-оят).

Тажвид – Қуръони каримни Аллоҳ таоло пайғамбаримиз Муҳаммад саллаллоҳу алайҳи васалламга нозил қилганидек ҳар бир ҳарфини махраж ва сифатларига ҳамда ғунна, мад ва бошқа қоидаларга мувофиқ тарзда тиловат қилишдир.

Зайд ибн Собит разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Албатта Аллоҳ, бу Қуръонни нозил бўлганидек ўқилишини хуш кўради”, деганлар (Имом Ибн Хузайма ривоят қилган).

Тажвидни билмаган киши бирор ҳарф ёки ҳаракатни бошқасига алмаштириб ўқиб, сўз ва оят маъноларини ўзгартириб юбориши мумкин. Бу катта хато ҳисобланади. Ушбу хато намозда бўлса ва маъно бузиладиган даражада бўлса, намоз ҳам бузилади. Шунинг учун ҳар бир мусулмон киши тажвид илмини ўрганишга ҳаракат қилиш керак.

Ҳозирда Ўзбекистон мусулмонлари идораси тасарруфидаги барча олий ва ўрта махсус таълим муассасалари қошида Қуръон карим ва тажвидни ўргутувчи ўқув курслари фаолият олиб бормоқда. Қолаверса, тажвид илмини мустақил ўрганувчилар учун махсус қўлланмалар ва уларнинг аудио дарсликлари нашр этилган бўлиб, шулар асосида Қуръон ўқиш қоидаларини ўрганишингиз мақсадга мувофиқ. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

БАНДАНИНГ АМАЛЛАРИ НЕЧА ХИЛ БЎЛАДИ?

Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Саволда зикр қилинган ҳукмлар (атамалар) асосан еттига бўлинади:
1.Фарз 2.Вожиб 3.Суннат 4.Нафл 5.Мубоҳ. 6.Макруҳ 7.Ҳаром
✔️ Фарз – қатъий далилар билан собит бўлган амаллардир (масалан, исломнинг беш аркони каби). Фарз амаллар кўпайиш ва камайишни қабул қилмайди (масалан намозларнинг ракаатлари каби). Фарзга амал қилиш шарт. Фарзни инкор қилиш куфр, узрсиз тарк қилиш катта гуноҳ ва фосиқликдир. Энг катта савоб фарз амалларга берилади.
Фарз иккига бўлинади: фарзи кифоя ва фарзи айн.
?Фарзи айн – ҳар бир киши ўзи қилиши лозим бўлган фарзлар, масалан, таҳорат, намоз каби.
?Фарзи кифоя – жамоатдан бир неча киши бажарса бошқалардан соқит бўладиган, агар ҳеч ким қилмаса, ҳамма гуноҳкор бўладиган фарзлар, масалан, жаноза намози, Қуръонни тўлиқ ёд олиш каби.
✔️ Вожиб – фарз каби бажариш қатъий талаб қилинган, лекин далиллар фарзникидан кучсизроқ бўлган амаллар, масалан, фитр садақаси ва қурбонлик каби. Фарздаги каби қатъий билимни ифодаламагани учун вожибни амалий фарз ҳам дейилади ва уни инкор қилган кишини кофирга чиқарилмайди. Вожибни тарк қилган одам ҳам фосиқ бўлади.
✔️ Суннат – Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам ва хулафои рошидин (Абу Бакр, Умар, Усмон ва Али разияллоҳу анҳум)ларнинг тутган йўлларидир. Унинг ҳукми – фарз ёки вожиб бўлмасада бандадан уни бажариш талаб қилинади.
Суннат иккига бўлинади: суннатул ҳуда (ҳидоят суннати) ва суннатуз-завоид (қўшимча суннатлар).
?“Суннатул ҳуда” – Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам ибодат маъносида, Аллоҳ таолонинг розилиги учун доимий қилган амаллари. Уларнинг баъзилари бошқаларига қараганда кўпроқ таъкидланган бўлади, масалан, намозни жамоат билан ўқиш, азон ва иқомат такбирини айтиш каби. Бу суннатларнинг аксарияти исломнинг шиорлари бўлиб, бажарган савобга эришади, тарк қилган киши охиратда маломат ва итобга қолади
?”Суннатуз-завоид” – Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васалламнинг кийиниш, ўтириш, туриш ва таомланиш каби одатлари (бу ишлар ибодат ва қурбат сифатида қилинмаган). Уларга амал қилган киши савоб олади, тарк қилган киши гуноҳкор бўлмайди.
✔️ Нафл – қилса савоб, қилмаса гуноҳ бўлмаган амаллардир. Масалан, нафл намозлар каби. Нафл ибодатлар фарз ибодатлардаги нуқсонларни тўлдирувчи ҳисобланади. Баъзи уламолар “нафл” ўрнида мустаҳаб атамасини ҳам қўллашади. Мустаҳаб – Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васалламнинг гоҳида қилиб, гоҳида тарк қилган ва салафи солиҳлар хуш кўрган амаллари. Уни “мандуб”, “адаб” ёки “фазилат” деб ҳам атайдилар. Баъзи уламолар уни суннатул ҳуда ва суннатуз-завоиддан паст даражада туради десалар, бошқа уламолар суннатуз-завоид мустаҳаб маъносидаги амалдир, деганлар. Мустаҳаб ҳам савобли амал бўлиб, уни тарк қилишни уламолар асло макруҳ деб билмайдилар.
✔️ Мубоҳ – қилинса ҳам, қилинмаса ҳам дуруст бўлаверади. Ундан киши савоб ҳам, гуноҳ ҳам топмайди. Қилиш-қилмаслик банданинг ихтиёридадир. Масалан, ҳалол таомларни ейиш, ҳалол ичимликларни ичиш, ўтириш, туриш, юриш ва зарарсиз сўзларни сўзлаш каби.
✔️ Макруҳ – қатъий бўлмаган далиллар билан ундан тийилиш талаб қилинган амал. Макруҳ амал иккига: макруҳи таҳримий (ҳаромга яқин) ва макруҳи танзиҳий (ҳалолга яқин)га бўлинади.
?Макруҳи таҳримий – вожибни тарк қилишдан келиб чиқади. Уни қилмаслик билан савобга, қилиш билан эса гуноҳга эга бўлинади. Масалан, Ҳайит кунлари рўза тутиш каби.
?Макруҳи танзиҳий – суннатни тарк қилишдан келиб чиқади. Суннат қанчалик такидланган бўлса, уни тарк қилиш шунча ҳаромга яқин бўлиб боради. Баъзи манбаларда “мустакраҳ” атамаси ҳам учрайди, у одобни тарк қилишдан келиб чиқади ва макруҳдан пастроқ даражада туради.
✔️ Ҳаром – тарк қилиш қатъий талаб қилинган амал. Ҳаромни тарк қилган савоб олади, амалга оширган гуноҳкор бўлади. Масалан, ноҳақ одам ўлдириш, одамзотга ва ҳайвонотга зулм қилиш, ғийбат қилиш каби ишлар.
Ҳаром иккига бўлинади:

? қатъий далиллар билан собит бўлган ҳаром, у фарзнинг муқобилида туради. Яъни, уни тарк қилиш фарз даражасидаги амал.
? қатъий бўлмаган далиллар билан собит бўлган ҳаром, уни макруҳи таҳримий ҳам дейилади. У вожибнинг муқобилида бўлади. Яъни уни тарк қилиш вожиб даражасидаги амал (“Нурул анвор”, “Қамарул ақмар”, “Кувайт фиқҳ энциклопедияси” ва “Хошиятус Сунбулий” китоблари).
Муҳими, мазкур амалларни бажариш ёки тарк қилишда ихлос, Аллоҳ таолонинг розилиги қасд қилиниши лозим. Шунда улар ибодат даражасига кўтарилади, ихлос бўлмаса, ибодатлар ҳам одатларга айланиб қолади. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Ҳозирги кунда фарзандли бўлиш мақсадида “суний уруғлантириш” (ЭКО)дан фойдаланишмоқда. Динимизда шу ишга рухсат борми?

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Ислом дини насл қолдиришнинг аҳамиятини баён қилар экан, инсонларни кўпайишга сабаб бўлувчи жуфтликка ҳалол йўл ила оила қуриб яшашга чақиради. Бу ҳақда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламдан шундай ҳадис ривоят қилинган:

عَنْ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا اَنَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ قَالَ: تَنَاكَحُوا تَكَاثَرُوا فَإِنِّيْ أُبَاهِي بِكُمُ الْاُمَمَ (رواه ابن حبان).

яъни: Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Уйланинглар, кўпайишинглар, албатта мен бошқа умматлар олдида сизлар билан фахрланаман”, – деганлар (Ибн Ҳиббон ривояти).

Бошқа бир ҳадисда эса, Пайғамбар ссолаллоҳу алайҳи васаллам ўз умматларини кўп фарзанд туғишга қодир бўлган аёлларга уйланишга чақирганлар:

عَنْ مَعْقَلِ بْنِ يَسَارٍ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ : قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : تَزَوَّجُوا الْوَدُودَ الْوَلُودَ فَإِنِّي مُكَاثِرٌ بِكُمْ الْاُمَمَ ” (رواه أبو داود والنسائي).

яъни: Маъқал ибн Ясор розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Меҳр муҳаббатли, фарзанд кўрувчи аёлга уйланинг, зеро мен бошқа умматларни олдида сизларнинг кўплигингиз билан фахрланаман” (Имом Абу Довуд, Имом Насаий ривоят қилган).

Ислом дини никоҳсиз кўпайишни инкор қилади ва ундан қайтаради. Барча илоҳий динларда никоҳ қуриб яшашга чақирилган ва зино ҳаром ҳисобланган.
Баъзи кишиларнинг фарзанд кўрмасликлари ҳам Аллоҳ таолонинг синови ва дардларнинг бири ҳисобланади. Шунинг учун бефарзандликка даво ахтариш жоизлиги хусусида ҳеч қандай шубҳа йўқ.

Ҳозирги кунга келиб дунёда сунъий уруғлантиришнинг бир нечта турлари мавжуд. Бефарзандликдан азият чекаётган мусулмонларнинг сунъий уруғлантириш амалиётига мурожаат қилишлари табиий ҳолат эканлигидан келиб чиқиб, мусулмон уламолари бир нечта исломий конференцияларда ушбу амалиётнинг шаръий ҳукмлари борасида хулосаларини баён қилиб ўтганлар.

Уламолар ҳозирги кунда амалиётда қўлланилаётган қуйидаги бешта усулнинг шаръан ҳаром эканлигига бир овоздан иттифоқ қилганлар:

1. Эркакдан олинган уруғ билан бегона аёлнинг тухум ҳужайраси ички тарзда уруғлантирилиб, пайдо бўлган эмбрион бошқа хотиннинг бачадонига жойлаштириш;

2. Эркакдан олинган уруғ билан унинг хотинидан олинган тухум ҳужайра ички тарзда уруғлантирилиб, сўнг пайдо бўлган эмбрион бегона аёлнинг бачадонига жойлаштириш;

3. Эр-хотиннинг уруғ ва тухум ҳужайраси ташқи тарзда уруғлантириб, сўнгра ихтиёрий равишда фарзандни туғиб беришга рози бўлган бегона аёл бачадонига жойлаштириш;

4. Эркакдан олинган уруғ билан унинг хотини бўлмаган аёлдан олинган тухум ҳужайра орасида ташқи уруғлантириш амалга ошириб, сўнг эмбрион эркакнинг ўз хотини бачадонига жойлаштириш;

5. Эр-хотиннинг уруғ ва тухум ҳужайраси орасида ташқи уруғлантириш амалга оширилиб, сўнг эмбрион (эрнинг) бошқа хотини бачадонига жойлаштириш.

Ислом уламолари шариатда талаб этилган барча эҳтиёт чоралари кўрилган ҳолда қуйидаги икки услубни зарурат ҳолатида энг охирги чора сифатида қўллашни жоиз деганлар:

1. Шаръий эр-хотиннинг уруғ ва тухум ҳужайраси олиниб, ташқи уруғлантириш усулида уруғлантириб, пайдо бўлган эмбрионни яна шу хотиннинг бачадонига жойлаштириш;

2. Эрнинг уруғи олиниб хотиннинг (бачадон) бўйинчасидаги керакли ўринга ички уруғлантириш усули билан жойлаштириш;

Маълумки, Ислом дини шаърий никоҳдан ташқари ҳолатда фарзандли бўлишни ман қилади. Шундай экан, бевосита бўлмасада билвосита бегона эркак ва номаҳрам аёлнинг тухум ва уруғ хужайраларини бир-бирига сунъий йўл билан чатиштириш орқали дунёга келадиган бола ҳам беникоҳ туғилган бола ҳукмида бўлади.

Ислом уламолари сунъий уруғлантириш амалиётини ўта зарур ҳолатда ва фақат ўрталарида шаръий никоҳ бўлган эр-хотинлар орасидагина амалга оширишни мубоҳ деб ҳисоблайдилар. Албатта, ушбу ишни ишончли табиб амалга ошириши қайд этиб ўтилган.

Сунъий уруғлантиришнинг бошқа барча турлари, жумладан бачадонни ижарага олиш, эмбрионларни музлатиб сақлаш, хотинни бегона эркакнинг уруғи билан ҳомиладор қилиш ва бошқалар насабнинг аралашиб кетишига сабаб бўлгани учун шаръан ман қилинган.

Демак, сунъий уруғлантириш ҳақидаги фатволарнинг хулосаси қуйидагича:
1. Сунъий уруғлантириш амалиётини ўта зарур ҳолатда ва фақат ўрталарида шаръий никоҳлари бўлган эр-хотинлар орасидагина амалга ошириш мубоҳдир.
2. Сунъий уруғлантириш амалиёти учун ўрталарида шаръий никоҳлари бўлган эркак ва аёлнинг уруғларини сақлашда бегона шахсларники билан аралашиб кетмаслиги учун барча эҳтиёт чораларини кўриш ва албатта, уни ишончли табиб амалга ошириши шарт.
3. Ўрталарида шаръий никоҳ бўлмаган эркак ва аёл ўртасида сунъий уруғлантириш амалиётини ўтказиш шаръан ман этилади.
4. Дину диёнатига беэътибор бўлмаган, наслу насабининг пок бўлишини муҳим, деб билган мўмин-мусулмонлар сунъий уруғлантиришнинг ман этилган усуллардан фойдаланмаслиги керак (манба: Робититул Оламил Исломий ҳузуридаги Ислом Фиқҳи Академияси қарори ҳамда Ўзбекистон мусулмонлар идорасининг “Сунъий уруғлантириш ҳақида фатво”си). Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Мусофир киши намознинг суннатларини ўқийдими?

Мусофир киши суннатларни тўлиқ ўқийди. Бу ҳақда ҳанафий мазҳабимизнинг энг мўътабар асарларидан бири бўлмиш Имом Сарахсийнинг “Ал-Мабсут” китобида шундай дейилади: “Сафар сабабли суннат ва нафл намозлар қаср қилинмайди. Сафарда фарз намозлар қаср қилиб (қисқартириб) ўқилади, лекин суннат ва нафл намозлар қаср қилинмайди. Уларни ўзи аслида неча ракаат бўлса, шунча ўқилади. Чунки, сафарда намозни қаср қилиб ўқиш Аллоҳ таолонинг амри билан бўлган ва у амр фақат фарз намозларига тегишлидир”.

Бу масала ҳақида “Бадоеъус-саноеъ” китобида шундай дейилган: “Сафарда суннат ва нафл намозларини қисқартириб ўқиш йўқ. Чунки, (фарз намозларини) қисқартириш Аллоҳ таолонинг амри билан бўлган. Суннат ва нафл намозлари ҳақида бундай амр йўқ”. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Hidoyat.uz

“Шамсуддинхон Бобохонов” нашриёт-матбаа ижодий уйи

ОХИРАТИ ОБОД БЎЛСИН!

ОХИРАТИ ОБОД БЎЛСИН!