Мовароуннаҳр нашриёти

ЯНГИЛИКЛАР

Facebook Ҳиндистонда диний адоватни қўзғашда айбланди

25/10/2021

Facebook компанияси ўз ижтимоий тармоқлари ва дастурлари орқали Ҳиндистонда диний адоватни қўзғашда айбланди. Бу ҳақда компания ички ҳужжатларига таяниб Wall ... Давомини ўқиш

Биз яна ҳарбий тўнтаришларни кўрамиз, дунёда янги қуролланиш пойгаси бошланди — БМТ Бош котиби

22/10/2021

Дунёда янги қуролланиш пойгаси бошланган. Бу ҳақда БМТ Бош котиби Антониу Гутерриш Хавфсизлик Кенгашининг йиғилишида айтиб ўтган. «Биз бир авлод учун энг ... Давомини ўқиш

Ҳиндистон университетларининг бирида ўзбек тили курси очилди

22/10/2021

21 октябрь — ўзбек тили байрами нафақат юртимиз бўйлаб, балки бутун дунёда кенг нишонланиб келинади. Хусусан, Ҳиндостондаги Жаваҳарлал Неру университетида ҳам ... Давомини ўқиш

Россияда коронавируснинг янги мутацияси аниқланди

21/10/2021

Коронавируснинг “дельта” штамми яна бир турини намоён қилди. У AY.4.2 бўлиб, ҳозирча Россияда ягона ҳодиса ҳисобланади ва келгусида кенг тарқалиши ... Давомини ўқиш

«Дунёнинг энг нуфузли 500 мусулмони» рўйхати эълон қилинди

20/10/2021

Ўмонда жойлашган Стратегик тадқиқотлар ислом маркази навбатдаги “Дунёнинг энг нуфузли 500 мусулмони“ рўйхатини эълон қилди. Бу сафарги рўйхатнинг илк беш поғонасида ... Давомини ўқиш

ТОМАШ КОТИКНИНГ МИСЛСИЗ ЖАСОРАТИ
Томаш Котик трамвайда бир кекса аёлга жой берди. Бу қувончли …
22.10.2021
Ҳамд
Ўн саккиз минг оламни яратган Аллоҳ, Ишққа асир қалбларни яратган …
20.10.2021
ЯНГИ МУФТИЙ ТАЙИНЛАНДИ!
Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий лавозимига шу пайтгача Тошкент шаҳар …
19.10.2021
«Агар огоҳсан сен – шохсан сен. Агар шохсан сен – огоҳсан сен!»
ҚАДРЛИ ва ТАБАРРУК ХОЖИБОБО ва ХОЖИОНАЛАР! МУҲТАРАМ ХОЖИАКАЛАР! АЗИЗ ва ҚИММАТЛИ МЕҲРИБЕПОЁН ОТАЛАР! ҲУРМАТЛИ ва МУНИС МЕҲРИДАРЁ ОНАЛАР! …
15.10.2021
Боболар демишки… ДЎСТЛИК БАЁНИДА
– Агар дўстинг билан тенг кўрсанг баҳам, Шодлик тенг кўпаяр, …
11.10.2021
Рабиъул аввал ойи муборак!
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин. Пайғамбаримизга …
7.10.2021

НАМОЗДА НАЗАРНИ ҚАЕРГА ҚАРАТИБ ТУРИШ КЕРАК?

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Ҳанафий мазҳабимиздаги мўътабар манбалардан бири “Туҳфатул мулук” китобида бу ҳақда шундай дейилган:

يستحب أن يكون نظر المصلي في قيامه: إلى موضع سجوده وفي ركوعه: إلى أصابع رجليه وفي سجوده: إلى طرف أنفه وفي قعوده: إلى حجره وعند التسليمة الأولى: إلى كتفه الأيمن وعند الثانية: إلى كتفه الأيسر

яъни: “Намозхон тик турганида кўзини сажда қиладиган жойига, рукусида оёқ бармоқларига, саждасида бурнининг учига, ўтирганида бағрига, биринчи саломида ўнг елкасига, иккинчи саломида чап елкасига қаратиб ўтириши мустаҳаб ҳисобланади”.

Уламоларимиз: “Намозда кўзни мазкур жойларга қаратиб туриш намоздаги хушуъ-хузуънинг янада ортишига сабабчи бўлади”, – деганлар.

Намозда кўзлар юмилмайди, осмонга қаралмайди ва ҳар томонга аланглаб кўз ташланмайди. Бу ҳақда Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар:

وَإِيَّاكُمْ وَالاِلْتِفَاتَ فِي الصَّلاَةِ فَإِنَّمَا أَحَدُكُمْ يُنَاجِي رَبَّهُ مَا دَامَ فِي الصَّلاَةِ
(رواه الإمام أبو داود والإمام النسائي عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رضي الله عنه).

яъни: “Намоз ичида ҳар тарафга қарашдан сақланинглар, чунки киши модомики намоз ичида бўлар экан, Парвардигорига муножот қилади” (Имом Абу Довуд ва Имом Насоий ривоят қилганлар).

Демак, намоздаги киши Аллоҳ таолога муножот қилар экан, имкон қадар бор эътиборини оламлар Роббиси ҳузурида турганига қаратиши лозим.
Намозда туриб бошни қибладан бошқа тарафга буриш макруҳ бўлади. Агар бош билан биргаликда гавда ҳам қибладан бурилса, намоз бузилади. (“Баҳрур роиқ” китоби). Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Бир танишим ўғлига “Муҳаммад” исмини қўйса, қариндошлари бу исм болага оғирлик қилади, дейишибди. Шу тўғрими?

Бисмиллаҳир роҳманир роҳим.

Исм болага оғирлик қилади, деган гап нотўғри. Бутун оламларга раҳмат қилиб юборилган зот – Муҳаммад алайҳиссаломнинг муборак исмлари ҳам оғир бўладими?! Аксинча, бу каби исмлар табаррук ҳисобланади. Бу исм бор оилада баракот бўлади.

Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади.
Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам айтдилар:

عن جابر أن النبي صلى الله عليه و سلم قال : سَمُّوا بِاسْمِي وَلَا تَكَنَّوْا بِكُنْيَتِي فَإِنِّي إِنَّمَا جُعِلْتُ قَاسِمًا أَقْسِمُ بَيْنَكُمْ) متفق عليه(

“Менинг исмимни қўйинглар! Кунямни қўйманглар. Чунки мен сизнинг ўртангизда (илмни) тақсимловчи қилиндим” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).

Бу ҳадисда Пайғамбаримиз алайҳиссалом очиқ-ойдин исмларини қўйишга тарғиб қилмоқдалар. Шу билан бирга кунялари бўлмиш “Абул Қосим” билан куняланишдан қайтармоқдалар. Уламолар бунинг сабаби борасида турли фикрларни билдирганлар. Кўпчиликлари, бу қайтариқ у зотнинг ҳаётлик чоқларига тегишли, деган сўзни устун кўрадилар.

Фарзандга чиройли исм қўйиш ота-онанинг бурчларидан биридир. Фарзанд келажакда ўз исмидан уялмайдиган бўлиши керак ва яхши одам экани билиниб туриши лозим.

عَنْ أَبِى الدَّرْدَاءِ رَضِىَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم :” إِنَّكُمْ تُدْعَوْنَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ بِأَسْمَائِكُمْ وَأَسْمَاءِ آبَائِكُمْ فَأَحْسِنُوا أَسْمَاءَكُمْ ” (رَوَاهُ أحْمَدُ وَأَبُو دَاوُدَ وَابْنُ حِبَّانَ وَالطَّبَرَانِىُّ).

Абу Дардо розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Расулуллоҳ соллаллоҳу алаҳи васаллам: “Қиёмат кунида ўз исмингиз ва оталарингиз исмлари билан чақириласизлар. Шунинг учун (фарзандларга) чиройли исм қўйинглар!” деганлар (Имом Аҳмад, Абу Довуд, Ибн Ҳиббон ва Табароний ривояти). Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Ҳурматли устозлар, жаноза намози қандай ўқилади? Иложи бўлса батафсил маълумот берсангиз.

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Жаноза намози фарзи кифоя бўлиб, бундан хабардор бўлган кишилардан бир қисми адо этиши билан бошқалардан бу фарз соқит бўлади. Агар ҳеч ким ўқимаса, ҳаммалари гуноҳкор бўладилар. Жаноза намозининг фарзи иккита: тўрт такбир ва тик туриб ўқиш. Вожиби – салом беришдир. Сано, салавотлар ва дуо ўқиш эса, суннатдир.

Жаноза намози қуйидагича ўқилади:
Имом маййитнинг кўкраги тўғрисида туриб, бош бармоғини қулоғи юмшоғига теккизиб “Аллоҳу акбар” дейди. Иқтидо қилганлар ҳам шундай қиладилар. Сўнг сано ўқилади:

سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِكَ وَتَبَارَكَ اسْمُكَ وَتَعَالَى جَدُّكَ وَلَا إِلَهَ غَيْرُكَ

яъни: “Эй Аллоҳ, Сени пок деб, ҳамд айтиб ёд қиламан, исминг муборак, мартабанг улуғдир, Сендан ўзга илоҳ йўқ”.
Санодан сўнг иккинчи такбир айтилади ва бунда мазҳабимизга кўра қўл кўтарилмайди, қўл фақат биринчи такбирда кўтарилади холос. Иккинчи такбирдан сўнг салавот ўқилади:

اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى إِبْرَاهِيمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ.
اَللَّهُمَّ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَعَلَى آلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا بَارَكْتَ عَلَى إِبْرَاِهِيمَ وَعَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ

яъни: “Эй Аллоҳ, Иброҳим ва унинг оиласига салавот юборганинг каби Муҳаммад ва у зотнинг оиласига ҳам юборгин. Сен мақтовга лойиқ, буюк Зотсан.

Эй Аллоҳ, Иброҳим ва унинг оиласига барака нозил қилганинг каби Муҳаммад ва у зотнинг оиласига ҳам барака нозил қилгин. Сен мақтовга лойиқ, буюк Зотсан”.
Салавотдан сўнг учинчи такбир айтилади, ортидан маййитнинг ҳаққига дуо қилинади:

اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِحَيِّنَا، وَمَيِّتِنَا، وشَاهِدِنَا، وَغَائِبِنَا، وَصَغِيْرِنَا، وَكَبِيرِنَا، وَذَكَرِنَا، وَأُنْثَانَا، اللَّهُمَّ مَنْ أَحْيَيْتَهُ مِنَّا فَأَحْيِهِ عَلَى الْإِسْلَامِ، وَمَنْ تَوَفَّيْتَهُ مِنَّا فَتَوفَّهُ عَلَى الْإِيْمَانِ

яъни: “Эй Аллоҳ, тирикларимизни ҳам, ўтганларимизни ҳам, бу ерда борларимизни ҳам, йўқларимизни ҳам, каттаю кичигимизни ҳам, эркагу аёлларимизни ҳам мағфират қилгин. Эй Аллоҳ, биздан кимни яшатсанг, Исломда яшат, кимни вафот эттирсанг, имонда вафот эттиргин”.
Маййит балоғатга етмаган ёш бола бўлса, юқоридаги дуонинг ўрнига қуйидаги дуо ўқилади:

اللَّهُمَّ اجْعَلْهُ لَنَا فَرَطًا وَاجْعَلْهُ لَنَا أَجْرًا وَذُخْرًا وَاجْعَلْهُ لَنَا شَافِعًا وَمُشَفَّعًا

яъни: “Эй Аллоҳ, Уни охиратда бизни кутиб оладиган хушхабарчи қил, уни бизга савоб ва захира қил, уни бизга шафоат қилувчи ва шафоати қабул бўлувчи қилгин”.

Кейин тўртинчи такбир айтилади ва салом берилади.
Жаноза намозига кеч қолган одам ният қилиб имомнинг такбир айтиши билан намозга қўшилади. Имом салом берганидан кейин нечта такбирга кеч қолган бўлса, такбирларнинг ўзини айтиб қўяди. Бошқа нарсаларни ўқимайди.

Жаноза ўқиш учун албатта таҳорат бўлиши шартдир. Таҳорат қилиб келгунча намозга улгурмайдиган бўлса, жаноза эгасидан бошқалар таяммум қилиб, намоз ўқишлари мумкин бўлади. Жаноза намози асносида имом такбир айтса, иқтидо қилганлар бошини осмон сари кўтармайди, кўтариш бадъат ҳисобланади.

Туғилган чақалоқ овоз чиқариб ёки қимирлаб, сўнгра ўлган бўлса, унга исм қўйилади, ювилиб кафанланади ва жаноза ўқиб кўмилади. Ўлик ҳолда туғилган чақалоққа исм қўйилмайди, жаноза ўқилмайди, ювиб, бир латтага ўраб кўмилади. Чақалоқнинг тирик туғилгани тўғрисида туққан она ёки туғдирган доянинг гувоҳлиги қабул қилинади (Манбалар: “Фатовои Ҳиндийя” ва “Бадоиус-саноиъ” китоблари). Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Жаноза намозида уч, беш саф бўлиб, тоқ бўлиб сафланинглар, деб айтганларини эшитиб қоламиз. Бу ҳақда динимизда нима дейилган?

Ҳадиси шарифларда жаноза намозида сафлар учтага етиши маййитнинг кечирилишига сабаб бўлиши айтилган. Чунки жаноза намози маййитнинг ҳаққига дуо қилишдир. Унда қанча кўп одам иштирок этса, шунча фазилатли бўлади. Лекин сафларнинг тоқ бўлиши шарт қилинмаган, мабодо сафлар жуфт бўлиб қолса ҳам зарари йўқ. Бу мавзуда Аллома Муҳаммадамин ибн Обидин “Раддул Муҳтор” номли китобида шундай дейди: “Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи ва васаллам:

مَنْ صَلَّى عَلَيْهِ ثَلَاثَةُ صُفُوفٍ غُفِرَ لَهُ

“Кимнинг жанозасини уч саф мусулмонлар ўқиса, унинг гуноҳлари кечирилади”, – деганлар. Бу ҳадисни Имом Абу Довуд ривоят қилган ва ҳасан ҳадис, деган. Имом Ҳоким ҳам ривоят қилган ва Имом Муслимнинг шартига биноан саҳиҳ ҳадис, деган. Шунинг учун ҳам “Муҳит” китобидан айтилади:
“(Жанозада) уч саф қилиш мустаҳабдир. Агар жаноза ўқийдиганлар етти киши бўлса, бири олдинга чиқиб имом бўлади, орқасидан уч киши туради, кейинги қаторда икки киши, охирги қаторда бир киши туради”.”.

Демак, одам кам бўлсада сафларни учтага етказиш мустаҳаб амал экан. Сафлар учтадан ошиб кетгандан кейин унинг тоқ ёки жуфт бўлишининг фарқи йўқ. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Жунуб киши ғусл учун тайёрланган челакдаги сувнинг ҳароратини билиш учун пок қўлининг қанча қисмини сувга ботирса сув оби мустаъмалга айланади. Жавобингиз учун олдиндан раҳмат!

Таҳоратсиз, жунуб ва ҳайздан пок бўлган кишилар сувдан ҳовучлаб олиш учун қўлини сувга тиқса, бунга зарурат бўлгани учун, сув оби мустаъмалга айланмайди (Фатавойи ҳиндия).

Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам масжидининг эшиги ёнига сув идиши қўйилар ва ундан суффа аҳли таҳорат ва бошқа нарсалар учун қўллари билан ҳовучлаб сув олишарди. Чунки бунга зарурат ва ҳожат бор эди (Фатҳи бобил иноя).

Имом Абу Юсуф раҳматуллоҳи алайҳдан машҳур ривоятга кўра сув оби мустаъмал бўлиши учун тўлиқ бир аъзони унга киргизиш шарт қилинади. “Муҳит” китобида шундай дейилган. Битта ёки иккита бармоқни сувга тиқиш билан сув оби мустаъмалга айланмайди, балки сувга кафтни тиқиш билан мустаъмалга айланади. “Зоҳирийя” китобида шундай келтирилган (Фатавойи ҳиндия).

Юқоридаги масалалар қўлда нажосат бўлмаган ҳолатга тегишлидир. Агар қўлда нажосат бўлса, албатта, сув нажосатга айланади. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar