Мовароуннаҳр нашриёти

ЯНГИЛИКЛАР

Карантин! Ўзбекистон тўлиқ “қизил” ҳудудга айланди

08/07/2020

Республика Махсус Комиссияси қарорига кўра, барча ҳудудлар "қизил"га айланди. Бу ҳақда ИИВ ахборот хизмати раҳбари Шоҳрух Ғиёсов хабар берди. «Энди Тошкент вилоятидан Тошкент шаҳрига ишловчиларнинг кириб-чиқишига ... Давомини ўқиш

Диққат, эълон! Янги нашрлар онлайн тақдимоти

08/07/2020

Сизни 2020 йил 15 июль соат 15:00 да Имом Бухорий халқаро илмий-тадқиқот маркази ва Республика Маънавият ва маркази ҳамкорлигида чоп этилган янги ... Давомини ўқиш

Муфтий ҳазратлари Тошкент шаҳридаги “Мевазор” жоме масжидининг янги қурилган биносига ташриф буюрдилар

08/07/2020

Бугун, 8 июль эрта тонгда Тошкент шаҳридаги Олмазор туманида жойлашган “Мевазор” жоме масжиди янги биноси бунёд этилиши муносабати билан Ўзбекистон ... Давомини ўқиш

Муфтий ҳазратлари Тошкент шаҳрида қайта қад ростлаган масжидларга ташриф буюрмоқдалар

08/07/2020

Бугун, 8 июнь куни Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси, муфтий Усмонхон Алимов ҳазратлари ва Дин ишлари бўйича қўмита раиси Абдуғофур Аҳмедов ... Давомини ўқиш

Донбасс, Абхазия ва Жанубий Осетияни Россия таркибига қўшиш бўйича референдум ўтказиш таклиф этилди

08/07/2020

«За правду» («Ҳақиқат учун») партияси етакчиси, ёзувчи Захар Прилепин ўзининг сайловолди дастурини эълон қилди, деб хабар бермоқда Meduza. Унда, жумладан, Россия конституциясига ... Давомини ўқиш

Дунё мамлакатларида порахўрларга нисбатан қандай жазо қўлланилади?
Порахўрлик турли жазоларга сабаб бўлиши мумкин – оддийгина жаримадан ториб …
8.07.2020
Бу воқеа Канадада бўлган…
Бир қария нон ўғирлагани сабабли суд қилиняпти. Қария айбини инкор …
8.07.2020
Егувчилар тўпланадиган энг ёмон таом
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин. Пайғамбаримизга …
8.07.2020
Башариятнинг энг кучли билим эгаси Эйнштейн эмас
Биз назарда тутган зот тиббиётни, фалсафани, кимёни, физикани, риёзиётни, геологияни, …
7.07.2020
Кошғарий ҳикматлари
Сартнїӊ азуқї арїғ болса, jол ÿзä jӭр – савдогарнинг моли …
7.07.2020
Ғулувнинг сабаблари
Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин. Пайғамбаримизга …
7.07.2020

Агар Рамазон рўзасини тутиб, фарз намозларни ўқимасак бунга динимизда қандай қаралади?

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Комил мусулмон – Исломнинг фарзларига тўлиқ амал қилувчи кишидир. Зеро динимиз бешта асос устига бино қилинган. Бу ҳақда Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар:

عَنِ ابْنِ عُمَرَ رضي الله عنه قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وسلم “بُنِيَ الإِسْلَامُ عَلَى خَمْسٍ: شَهَادَةِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، وَإِقَامِ الصَّلَاةِ، وَإِيتَاءِ الزَّكَاةِ، وَالحَجِّ، وَصَوْمِ رَمَضَانَ” (رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ وَمُسْلِمٌ(

яъни: “Ислом беш нарса устига қурилгандир: “Аллоҳдан ўзга илоҳ йўқлиги ва Муҳаммад Аллоҳнинг элчиси эканига гувоҳлик бериш, намозни қоим қилиш, закот бериш, Байтуллоҳни ҳаж қилиш, Рамазон рўзасини тутиш” (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).

Ушбу ҳадиси шарифда намоз ва Рамазон рўзаси бир қаторда зикр қилинмоқда.

Умуман олганда намоз ва рўза алоҳида-алоҳида ибодатлар бўлганидан намоз ўқимаган киши ҳам рўза тутиши мумкин. Лекин, ўрни келганда намозни қадри жуда юксак эканини, уни тарк қилиш катта гуноҳлигини эслатиб ўтамиз. Намоз ҳар бир балоғатга етган, ақлли кишига фарзи айндир. Қиёматда ҳам биринчи сўраладиган амалдир. Ҳар куни беш марта такрорлангани сабабли, намозни тарк қилган киши бир кунда беш марта катта гуноҳ иш қилган бўлади (Батафсил маълумот учун: https://t.me/diniysavollar/228). Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

ҚИРОАТДАГИ ХАТО

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Бу хатони қасддан қилмаган бўлса, яъни тили шунга кетиб қолган бўлса, намози дуруст бўлади. Бу ҳақда “Фатовои ҳиндия ” китобида шундай дейилади:

إنْ ذَكَرَ حَرْفًا مَكَانَ حَرْفٍ وَلَمْ يُغَيِّرْ الْمَعْنَى بِأَنْ قَرَأَ إنْ الْمُسْلِمُونَ إنْ الظَّالِمُونَ وَمَا أَشْبَهَ ذَلِكَ لَمْ تَفْسُدْ صَلَاتُهُ وَإِنْ غَيَّرَ الْمَعْنَى فَإِنْ أَمْكَنَ الْفَصْلُ بَيْنَ الْحَرْفَيْنِ مِنْ غَيْرِ مَشَقَّةٍ كَالطَّاءِ مَعَ الصَّادِ فَقَرَأَ الطَّالِحَاتِ مَكَانَ الصَّالِحَاتِ تَفْسُدُ صَلَاتُهُ عِنْدَ الْكُلِّ وَإِنْ كَانَ لَا يُمْكِنُ الْفَصْلُ بَيْنَ الْحَرْفَيْنِ إلَّا بِمَشَقَّةٍ كَالظَّاءِ مَعَ الضَّادِ وَالصَّادِ مَعَ السِّينِ وَالطَّاءِ مَعَ التَّاءِ اخْتَلَفَ الْمَشَايِخُ قَالَ أَكْثَرُهُمْ لَا تَفْسُدُ صَلَاتُهُ . هَكَذَا فِي فَتَاوَى قَاضِي خَانْ .
وَكَثِيرٌ مِنْ الْمَشَايِخِ أَفْتَوْا بِهِ قَالَ الْقَاضِي الْإِمَامُ أَبُو الْحَسَنِ وَالْقَاضِي الْإِمَامُ أَبُو عَاصِمٍ : إنْ تَعَمَّدَ فَسَدَتْ وَإِنْ جَرَى عَلَى لِسَانِهِ أَوْ كَانَ لَا يَعْرِفُ التَّمَيُّزَ لَا تَفْسُدُ وَهُوَ أَعْدَلُ الْأَقَاوِيلِ وَالْمُخْتَارُ هَكَذَا فِي الْوَجِيزِ لِلْكَرْدَرِيِّ وَمَنْ لَا يُحْسِنُ بَعْضَ الْحُرُوفِ يَنْبَغِي أَنْ يَجْهَدَ وَلَا يُعْذَرُ فِي ذَلِكَ فَإِنْ كَانَ لَا يَنْطِقُ لِسَانُهُ فِي بَعْضِ الْحُرُوفِ إنْ لَمْ يَجِدْ آيَةً لَيْسَ فِيهَا تِلْكَ الْحُرُوفُ تَجُوزُ صَلَاتُهُ وَلَا يَؤُمُّ غَيْرَهُ وَإِنْ وَجَدَ آيَةً لَيْسَ فِيهَا تِلْكَ الْحُرُوفِ فَقَرَأَهَا جَازَتْ صَلَاتُهُ عِنْدَ الْكُلِّ وَإِنْ قَرَأَ الْآيَةَ الَّتِي فِيهَا تِلْكَ الْحُرُوفُ قَالَ بَعْضُهُمْ لَا يَجُوزُ صَلَاتُهُ .هَكَذَا فِي فَتَاوَى قَاضِي خَانْ وَهُوَ الصَّحِيحُ .كَذَا فِي الْمُحِيطِ .

яъни: “Агар бир ҳарфнинг ўрнига бошқа ҳарфни айтса, маъно ўзгармаса (яъни, бузилмаса), масалан, (аслида ان المسلمين бўлган калимани) ان المسلمون ёки (аслида ان الظالمين бўлган калимани) ان الظالمون деб қироат қилса, намоз бузилмайди.

Агар ҳарф ўзгариши сабабидан маъно ўзгарса ва икки ҳарфни машаққатсиз бир-биридан ажратишнинг имкони бўлса, масалан ص ҳарфининг ўрнига ط деб ўқиса, яъни, الصالحات (яхшиликлар) сўзининг ўрнига الطالحات (ёмонликлар) сўзини ўқиса, ҳамма уламолар наздида намоз бузилади.
Агар (маъно бузиладиган) ҳолатда иккита ҳарфни ажратиш машаққатли бўлса, масалан ظ ва ض ҳарфлари, ص ва س ҳарфлари, ط ва ت ҳарфлари каби, бунга уламолар турлича жавоб берганлар. Кўпчиликлари намоз бузилмайди, дейдилар. “Фатовои Қозихон” китобида шундай дейилган.
Имом Кардарийнинг “Важиз” китобида шундай келтирилган: “(Юқоридаги ҳолатда) кўпчилик уламолар намознинг бузилмаслигига фатво берганлар, қози Имом Абул Ҳасан ва қози Имом Абу Осим: “Билиб туриб шу хато (яъни, бир ҳарф ўрнига бошқа ҳарф ўқиш)ни қилса, намози бузилади. Агар тили шу хатога кетиб қолган бўлса ёки икки ўхшаш ҳарфни ажрата олмаса, намоз бузилмайди”, деганлар. Мана шу сўзларнинг энг тўғриси ва ихтиёр қилинганидир.

Ким баъзи ҳарфларни яхши ўқий олмаса, имкони борича тўғри талаффуз қилишга ҳаракат қилиши керак, нотўғри айтиб юришига узр йўқ. Агар тили баъзи ҳарфларни умуман айта олмаса ва (намозда ўқиш учун) ўша ҳарф иштирок этмаган оятларни топа олмаса, ўқиган намози дуруст бўлади, лекин имомлик қилмайди. Агар тили қовушмайдиган ҳарф иштирок этмаган оятларни топса ва ўшани ўқиса, барча уламоларнинг наздида намози дуруст бўлади. (Талаффуз қила олмайдиган ҳарфлари иштирок этмаган оятлар бўла туриб), ўша ҳарфлари бор бўлган оятларни ўқиса, баъзи олимлар намози жоиз бўлмайди, деганлар. “Фатовои Қозихон” китобида шундай келтирилган. “Муҳит” китобида бу сўзни саҳиҳ, дейилган (“Фатовои ҳиндия” китоби, “Сифати солат” боби). Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Ғусл вожиб бўлган ҳолатда тирноқ ва тукларни олиб бўлмайди, деб эшитдим. Шу тўғрими?

Ғусл вожиб бўлган ҳолатда қўлтиқ ёки киндик ости тукларини тозалаш ва тирноқ олиш макруҳдир. Бу ишларни ғусл қилгандан сўнг бажариш керак (“Фатавои ҳиндия”). Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Баъзи кишилар иккала қўли билан таомланаётганини кўриб қоламиз. Чап қўлида нон, ўнг қўлида қошиқ бўлади. Айниқса улар ичида ёши катта, набира кўрган кимсалар ҳам бор. Мана шу тарзда таомланишга шариатимиз нима дейди?

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Мусулмон киши ўнг қўли билан овқатланади, чунки ўнг қўл билан таомланиш суннатдир. Ўнг қўлни ўзи бажара олмайдиган ишларда эса масалан, нон ушатиш, гўшт майдалаш кабиларда ёрдам тариқасида чап қўлни ишлатиш мумкин. Аммо бир қўлда нон, иккинчисида қошиқ ушлаб овқатланиш суннатга хилофдир. Ўнг қўлда ейиш кераклиги ҳақида Ибн Умар розияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар:“Қачон бирортангиз еса, ўнг қўли билан есин. Қачон бирортангиз ичса, ўнг қўли билан ичсин. Чунки шайтон чап қўли билан еб, чап қўли билан ичади”, (Имом Муслим ва Имом Термизий ривояти).

Демак, ўнг қўли соғлом бўла туриб, чап қўлни ўзида ёки ҳар иккала қўлда баробар овқатланиш Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг кўрсатмаларига зид ҳисобланади. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Ҳаётда қийинчиликларга учраганда қайси дуоларни ўқисак яхши бўлади?

Қийинчиликларга дуч келинганда Қуръони каримда ва ҳадиси шарифларда келган дуоларни лозим тутиш керак. Дуо ҳақида Қуръони каримда шундай дейилади:

وَذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغَاضِبًا فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَيْهِ فَنَادَى فِي الظُّلُمَاتِ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ

яъни: “Зуннун (Юнус)нинг (ўз қавмидан) ғазабланган ҳолда (қишлоғидан чиқиб) кетиб, Бизни унга қарши чиқа олмайди, деб ўйлаган пайтини, сўнг (Биз уни балиқ қорнига ташлаганимиздан кейин) қоронғи зулматлар ичра: «Сендан ўзга илоҳ йўқдир. Сен (барча) нуқсонлардан покдирсан. Дарҳақиқат, мен (ўзимга) зулм қилувчилардан бўлдим», – деб нидо қилган (пайтини эсланг!)” (Анбиё сураси, 87-оят).

فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَنَجَّيْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَكَذَلِكَ نُنْجِي الْمُؤْمِنِينَ

Яъни: “Бас, Биз унинг (дуосини) ижобат қилдик ва уни ғамдан қутқардик. Биз мўминларга мана шундай нажот берурмиз” (Анбиё сураси, 88-оят).

Уламоларимиз мана шу оятга мувофиқ кимнинг бошига иш тушса,

لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ

дуосини кўп айтсин, дейишади. Яна, истиғфор (астағфируллоҳ)ни кўп айтиш ҳам, камбағаллик, бефарзандлик ва қурғоқчилик каби муаммоларни кўтариши Қуръони каримда зикр қилинган (Нуҳ сураси, 10-12 оятлар).

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам мусибат вақтларида қуйидаги дуоларни ўқир эканлар:

1) Ибн Аббос розияллоҳу анҳумодан ривоят қилинишича, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам мусибат вақтида: “Улуғ ва Ҳалим Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқ, осмонлару Ернинг Парвардигори ва улкан аршнинг Парвардигори бўлган Аллоҳдан бошқа илоҳ йўқ” – деб дуо қилганлар (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривояти).

Бу дуонинг арабча матни қуйидагича:

لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ الْعَظِيمُ الْحَلِيمُ، لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ، لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ رَبُّ السَّمَاوَاتِ
وَرَبُّ الْأَرْضِ وَرَبُّ الْعَرْشِ الْكَرِيمِ

Бу дуонинг арабча ўқилиши қуйидагича:
“Лаа илааҳа иллаллоҳул азиймул ҳалийм, лаа илааҳа иллаллоҳу Роббул аршил азийм, лаа илааҳа иллаллоҳу роббус самааваати ва роббул арзи ва роббул аршил карим”.

2) Имом Термизий Анас разияллоҳу анҳудан ривоят қилишича, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг бошларига бирон мусибат тушса: “Ё Ҳай, ё Қайюм, раҳматинг ила мадад сўраймиз” – деб дуо қилар эканлар.

Бу дуонинг арабча матни қуйидагича:

يَا حَيُّ يَا قَيُّومُ بِرَحْمَتِكَ أَسْتَغِيثُ

Бу дуонинг арабча ўқилиши қуйидагича:
“Я Ҳаййу я Қойюм бироҳматика астағийс”.

3) Абу Бакра разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам шундай деганлар: “Бошига мушкул иш тушган кишининг дуоси “Аллоҳим, раҳматингдан умидворман. Мени бир лаҳза ҳам ўз ҳолимга ташлаб қўйма ва барча ишларимни Ўзинг ўнгла! Сендан узга илоҳ йўқ” деб айтмоғидир” (Имом Абу Довуд ва имом Аҳмад ривояти).
Бу дуонинг арабча матни қуйидагича:

اللَّهُمَّ رَحْمَتَكَ أَرْجُو، فَلَا تَكِلْنِي إِلَى نَفْسِي طَرْفَةَ عَيْنٍ، وَأَصْلِحْ لِي شَأْنِي كُلَّهُ، لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ

Бу дуонинг арабча ўқилиши қуйидагича:
“Аллоҳумма роҳматака аржуу, фалаа такилний илаа нафсий торфата айнин, ва аслиҳ лий шаъний куллаҳуу, лаа илааҳа иллаа анта”.

Ушбу оят ва ҳадисларда келган дуоларнинг маънолари ўзлаштирилганидан сўнг арабчаси айтиб қилингани мақсадга мувофиқ бўлади. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar