Hidoyat.uz

Ҳамма даврда ҳам давлатнинг ривож­ланиши жамиятнинг осойишта ҳаёт кечири­шига боғлиқ бўлган. Тинчлик – барча мил­лат ва элатлар қаторида ўз­бек халқи­нинг ҳам асраб-авайлайдиган энг олий қад­рият­ларидан ҳисобланади. Қуръони каримда 50 дан зиёд сурадаги юзлаб оятларда инсонлар тинчликпарварлик ва бағрикенгликка чақирилган.

Сўнгги йилларда давлатимиз Раҳбари бошчилигида юртимизда ижтимоий ҳаёт­нинг барча соҳаларида амалга оширилаётган кенг қамровли ислоҳотлар ва эришилган ютуқлар замирида ҳам айнан мамлакатда ҳукм сураётган тинчлик ва барқарорлик ётгани ҳеч кимга сир эмас.

Афсуски, бугунги кунда қора кучлар томонидан Яқин Шарқ минтақасида, қўшни Афғонистонда қонли тўқнашувлар уюштирилиб, сиёсий ва иқти­содий танг­лик келтириб чиқарилмоқда. Мазкур ҳудудларда гўёки ҳақиқий “исломий давлат” қуриш шиори остида очиқдан-очиқ зўравонлик, ваҳшийликларга қўл ураётган турли гуруҳ ва жамоалар кўпайиб кетди. Ушбу ҳолат биздан доимо огоҳлик ва ҳушёрликни, содир бўлаётган ҳодисаларга зийрак кўз ва теран нигоҳ билан қарашни талаб этади.

Таассуфки, Ислом динини ниқоб қилиб олган бузғунчи кучлар ижтимоий тар­моқларнинг ўзбек контентида Ироқ ва Сурия каби мамлакатларда террорчилик ҳаракатлари олиб бораётган жангариларни қўллаб-қувватлашга тарғиб қилмоқда. Хусусан, шу кунларда инстаграм тармоғида мутаассиб ғоялар тарғиботчиларидан бири фуқароларимизни жангариларга қарши кураш олиб бораётган Сурия ва Россия Федерациясига қарши гўёки “жиҳод” қи­лишга чақиряпти.

Таъкидлаш жоизки, бу каби радикал ғоя тарғиботчилари “ҳижрат”, “жиҳод” каби ди­ний тушунчаларни бузиб талқин қилиш орқа­ли ёшларимизни оиласи ва яқинлари­нинг тарбиясидан чалғитиш, тинчлик ва омонликда яшаётган ватанларини тарк этишга чақирмоқда. Уларнинг асл мақсадлари алданган ёшларни қуролли тўқнашувлар кетаётган Сурия, Ироқ, Ли­вия ёки Афғонистон каби мамлакатларга жўнатиб, манқурт-жангари ёки “тирик бом­ба”га айлантиришдан иборатдир.

Шу ўринда юқорида келтирилган тушунчаларга изоҳ берадиган бўлсак, “ҳиж­рат” сўзи луғатда бирор нарсадан ажраш, тарк этиш, истилоҳда эса, Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг Макка шаҳрини тарк этиб, Мадина шаҳрига боришларига қиё­сан Ислом дини йўлида мусулмонларнинг яшаб турган ерларини ташлаб, бошқа юртларга кўчиб кетиши назарда тутилади. Бироқ ғараз мақсадларни кўзлаётган кимсалар “ҳижрат килмаганлар кофир, куфр юртида яшамоқ куфр” деган сохта даъ­во билан ватан­дошларимизни алда­моқчи бўлишяпти.

Аслида Ислом таълимоти­га мувофиқ, Ислом диёри бўлган, яъни, аҳолисининг 90 фоизидан зиёди мусулмон бўлган, мўминлар ўз эътиқод­ларига тўла-тўкис амал қиладиган, азон айтиладиган, беш вақт намоз, жума ва ҳайит намозлари эмин-эркин адо этиладиган, йил сайин масжид ва мадрасалари ҳамда ҳожилари кўпаяётган, хуллас, фуқаролари хотиржам ҳаёт кечираётган Ўзбекистон каби мамлакатдан “ҳижрат” қилинмайди.

Айни вақтда Абу Усмон Мужошиъ ибн Масъуд ривоят қилган ҳадисда «Расулул­лоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Макка фатҳидан кейин ҳижрат йўқ…”, дедилар», (Абу Абдуллоҳ Муҳаммад ибн Исмоил ал-Бухорий; Саҳиҳи Бухорий, Ал-Жомиъ ас-саҳиҳ; 3078–3079-ҳадислар) де­йилганини ҳам эслаш жоиз.

Ўз навбатида, “жиҳод” сўзи “жидду жаҳд”, яъни мақсадга эришиш йўлида бор имко­ниятини ишга солиб, ҳаракат қилиш маъ­носини англатади. Хусусан, дарсини ўзлаш­тириш учун барча имкониятларни ишга со­либ ҳаракат килаётган ўсмирни илм йўлида жиҳод қилмоқда, деса бўлади. Ҳадисда айтилади: «Бир киши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳу­зурларига жиҳод­га изн сўраб келди. Шун­да унга: “Ота-онанг борми?” дедилар. “Ҳа”, деди. “Бас, икковлари (хизмати)да жи­ҳод қил!” дедилар».

Бошқа бир ҳадиси шарифда Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Аллоҳнинг наздида жиҳоднинг афзали ҳавои наф­сингга қарши жиҳод қилмоғингдир”, деб таъкидлаганлар.

“Жиҳод” тушунчаси такрор ва такрор Ислом уламолари томонидан шарҳланиб, жиҳод бу – жанг қилиш эмаслиги, араб тилида урушни англатувчи “қитол” сўзи мавжудлиги алоҳида таъкидланган бўл­са-да, радикал оқимларнинг тарғиботчилари доим ёшлар онгида “жиҳод” қуролли кураш деган тушунчани шакллантиришга ҳаракат қилади.

Ваҳоланки, “жиҳод”нинг асосий негизи Ислом ва унинг асосларини инсонларга тўғри талқин этишдир. Бунга турли фиқҳ китобларида жиҳод боби борлиги ҳужжат бўла олади. Мазкур асарларда инсонларни яхшиликка чорлаш ва ёмонликдан қайтариш жиҳоднинг асосий мағзи экани баён этилган.

Имом Нававий “Ал-Манҳаж фий аввал китаб ал-жиҳад” асарида “жи­ҳод”нинг таърифи ва турлари баёнида “…яхши ишларга буюриш ва ёмон ишлардан қайтариш” марказий ўринда туришини баён қилган. Имом Дирдийр “Ақроб ал-Масалик” номли асарининг “Жиҳод” бобини шариат илмларини тарқатиш, яхши ишларга буюриш ва ёмон ишлардан қайтариш вожиб эканини тушунтириш билан бошлаган.

Ислом оламининг етук олимлари томонидан бугунги кунда мусулмонлар эмин-эркин яшаётган мамлакатлар ислом диёри экани нуқтаи назаридан, “жиҳод” бу – ўша давлатларнинг мудофааси бўлиши лозимлиги, ушбу мамлакатларда беқарорлик келтириб чиқараётганлар эса фитна қила­ётгани таъкидланмоқда.

Шу ўринда, инстаграмда ўзбекларни гўёки “жиҳод” қилишга чақираётган профил эгасига савол. Фараз қилайлик, Сурияга “жаннат” излаб борган ака-укалардан бири вазият тақозоси билан “Ҳайъат Таҳрир аш-Шом” жангариларига, иккинчиси эса ўзини “Ислом давлати” деб атаётган гуруҳга бориб қўшилди. Маълумки, бу иккала гуруҳ ҳукуматга қарши чиқиш баробарида, ўзаро ҳам жанг олиб бормоқда. Хўш, жанг майдонида улар ўзаро рўбарў келиб қолса, ака-укалардан қайси бири “мужоҳид”, қайси бири эса Ислом душмани саналади? Бир-бирларини ўлдиришса, қайси бири шаҳид бўлади, қайси бири дўзахга тушади? Ушбу саволларга жавоб битта. Сурияда ҳам, Ироқда ҳам, Афғонистонда ҳам ҳеч қандай “жиҳод” бўлаётгани йўқ, балки бузғунчи кучлар томонидан катта фитналар амалга оширилмоқда. Юқорида айтилган профил эгаси эса ёвуз ниятли ҳомийларга малайлик қилиб, ёшларимизни ушбу фитна оловига отишни истайди.

Ислом таълимотида бегуноҳ одамлар­ни ўлдириш, уларнинг мулкига эга чиқиш, аёлларини ўзларига ҳалол деб эълон қи­лиш каби қабиҳ ишлар орқали фитна чи­қариш, халқнинг хавфсизлиги ва хотир­жамлиги­ни бузиб, таҳликага солиш катта гуноҳлар экани маълум.

Мусулмонларга фитнада қатнашиш Қуръони каримда қатъий ман этилган: “Сизлардан фақат золимларгагина хос бўлмаган (балки ҳаммаларингизга омма­вий бўладиган) фитна (азоб)дан сақ­ла­нингиз ва билиб қўйингизки, Аллоҳ жазоси қат­тиқ (Зот)дир” (Анфол сураси, 25-оят).

Имом Бухорий ҳазратлари Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳудан ривоят қилган ҳа­диси шарифда мусулмонлар фитнадан огоҳлантирилади. Расу­луллоҳ соллал­лоҳу алайҳи ва саллам бундай дедилар: “Фит­налар содир бўл­ганда тик турган­дан кўра ўтирган афзалдир. Тик турган эса, юриб кетаётгандан, юриб кетаётган эса югуриб кетаётгандан афзалдир. Ким фитнага аралашиб қолса, ҳалокатга учрайди ва кимки фитнадан паноҳ топса, дарҳол яширинсин!”

Уламолар ушбу ҳадисларни мусулмон одам жамиятда беқарорлик келтириб чиқарувчи фитналардан қанчалик узоқда бўлса, ўзи ва мусулмон жамияти учун шунчалик фойдали бўлади, деб шарҳлайдилар.

Ёшларимиз юқоридаги ҳадислардан тўғри хулоса олиб, фитна бўлаётган жойларга югурмасликлари, она-Ватани ва оиласи бағрида илм ва ҳалол ҳунар эгаллаб, камол топишлари лозим.

Масаланинг яна бир жиҳати шундан иборатки, бугунги кунда 6,5 миллиондан зиёд фуқаро жон сақлаш мақсадида Сурияни тарк этган бир пайтда террорчи ташкилотларнинг домига илинган шахс­лар ушбу мамлакатга турмуш ўртоқлари ва болаларини ҳам етаклаб бораётгани на мантиққа сиғади, на Ислом таълимотига тўғри келади.

Зеро, Қуръони каримда Аллоҳ таоло бар­чамизни огоҳлантириб айтади: “Ўз қўлла­рингиз билан ўзларингизни ҳалокатга ташламангиз!” (Бақара сураси, 195-оят).

Террорчи ташкилотлар сафида бўл­ган, жанговар ҳаракатлар давомида аянчли ўлим топган ёки Ироқ ва Сурия қамоқхоналари­да жазо ўтаётган шахс­ларнинг турмуш ўр­тоқлари ва болалари аянчли аҳволда, бир бурда нонга зор, абгор ҳолатда қолиб кет­моқда. Бегуноҳ норасида болаларнинг ру­ҳий ва жисмоний қийинчиликларда қолиб кетишига бир томондан ота-оналарининг нотўғри қадам босиши сабаб бўлган бўлса, асосий айбдорлар четда туриб, интернет ор­қали уларни алдаётган, мусулмонлар ора­сига фитна солаётган бузғунчиларнинг қўлида “қўғирчоқ” бўлаётган кимсалардир.

Ҳаётимизда жамият барқарорлигига рахна солиши мумкин бўлган айрим но­қонуний хатти-ҳаракатларни кўриб кўр­масликка оладиган, тинчликни асраш фақат давлатнинг иши деб ўйлайдиганлар ҳамда фарзандлар тарбияси ва юрт келажаги билан қизиқмайдиган фуқаролар ҳам борлигини афсус билан қайд этиш лозим.

Ёш авлодни ватанпарвар, халқпарвар, миллий ва диний қадриятларимизга садоқат руҳида тарбиялаш нафақат ҳукуматимиз, балки жамоат ва диний ташкилотлар, ҳар бир оила, ҳар бир ота-онанинг бурчидир.

Ўткир ҲАСАНБОЕВ

Ўзбекистон мусулмонлари идораси раиси ўринбосари

“Ҳидоят” журналининг 2020 йил 10-сонидан