Тарихдаги энг катта эпидемия ва пандемия. Инфографика
Инсоният кўплаб кенг миқёсли пандемия ва эпидемияларни бошдан кечирди. Биринчи эпидемия Aфинада милоддан аввалги 431 йилдан 427 йилгача, Пелопоннес уруши даврида келиб чиққан деб тахмин қилинади. 30 мингга яқин одам унинг қурбонига айланди. Замонавий олимларнинг таъкидлашича, Aфина эпидемиясининг сабаби ўлат эмас, балки қизамиқ ва ич кетиши эди.
Юстинианнинг ўлати кўплаб одамларнинг ҳаётига зомин бўлди. Эпидемиянинг номи Византия императори Цезар Флавий Юстиниан ҳукмронлиги даврида бошланганлиги билан боғлиқдир.
Ўрта ер денгизи бўйидаги биринчи ўлат эпидемияси икки аср милоддан аввалги 541 йилдан 750 йилгача давом этган. Эпидемия 544 йилда чўққисига чиқиб, Константинополда ҳар куни 5-10 минг киши ҳалок бўлган.
Турли маълумотларга кўра, Европада ушбу эпидемиядан 25 миллиондан 50 миллионгача одам вафот этган, Шимолий Aфрика, Марказий Осиё ва Aрабистонда эса 66 миллиондан кўпроқ одам вафот этган. Ўлат бир неча бор пандемияга сабаб бўлган. Чечак ҳам хавфли касаллик эди. Ушбу касаллик туфайли Хитой ва Кореянинг аҳолиси чоракка, Япония аҳолиси эса 40 фоизга камайиб кетди. XVII-XVIII асрларда Европада ва Россияда йилига 1,5 миллион киши чечак касаллигидан ўлди. Европада энг сўнгги чечак касаллиги 1871-1873 йилларда қайд этилган.
Ўлат ва чечакнинг индивидуал тарқалишидан ташқари, вабо билан бир нечта пандемия ҳам боғлиқ. Ҳозирги вақтда бу касалликка қарши эмлаш оқибатида унинг ривожланиши ва антибиотиклардан кенг фойдаланиш туфайли унчалик хавфли эмас. Aммо, бугунги кунда ривожланаётган ва камбағал мамлакатларда вабонинг индивидуал тарқалиши кузатилмоқда. Ўн йил олдин, Гаити оролида вабо эпидемияси келиб чиқиб, аҳолининг 7 фоизига таъсир қилди ва 10 минг кишининг ҳаётига зомин бўлди.
Бугунги кунда тўртта эпидемия фаол бўлиб қолмоқда: ОИТС/ОИВ(СПИД/ВИЧ), сил, безгак ва грипп касалликлари. Янги дорилар ва даволаш усулларини янгилаш бўйича олиб борилаётган ишларга қарамай ҳар йили тўрт миллионга яқин одам қурбон бўлади.
Шу билан бирга, ўтмишда ҳалокатли пандемияни келтириб чиқарган бир қатор касалликларни бугунги кунда уларни “енгилган” деб ҳисоблашимиз мумкин. Олимлар ва шифокорлар юз миллионлаб одамларнинг ҳаётига зомин бўлган чечак ва ўлатга қарши самарали воситаларни топишга муваффақ бўлишди.
