Жамият 41 - Hidoyat.uz

Пазандалик

Ўрамали кулча

Чоп этилди Fevral 14, 2020 Ўрамали кулчаda fikr bildirishni o'chirish

Керакли масаллиқлар: 1. Ун - 4 стакан. 2. Тухум - 2 дона. 3. Маргарин - 300 гр. 4. Сут - 1,5 стакан. 5. Ачитқи (дрожжи) - 1 пачка. 6. Шакар - 1 стакан. 7. Қаймоқ - 2 ош қошиқ. ...

Батафсил

Аёллар

Аллоҳнинг саломини олган аёл — Хадижа онамиз

Чоп этилди Fevral 14, 2020 Аллоҳнинг саломини олган аёл — Хадижа онамизda fikr bildirishni o'chirish

Аёллар саййидаси. Отасининг исми Хувайлид, онасининг исми Фотима бўлган. Жоҳилят даврида Хадижа онамизни Тоҳира деб чақиришар эди. Умму Қосим деб куняланаган. Асли Қурайш қавмидан. Оқила, олийҳиммат,

Батафсил

Оила

Энг буюк саодат – оила бахти

Чоп этилди Fevral 14, 2020 Энг буюк саодат – оила бахтиda fikr bildirishni o'chirish

Ота-онанинг муҳим вазифаларидан бири – вояга етган фарзанди ўғил бўлса уйлантириш, қиз бўлса турмушга узатиш. Халқимизда “Тенгини топсанг текин бер”, деган мақол бор. Ҳамма шу мақолга амал қилишни ист

Батафсил

Мақолалар

Бобур оиласида фарзанд тарбияси

Чоп этилди Fevral 14, 2020 Бобур оиласида фарзанд тарбиясиda fikr bildirishni o'chirish

Илму адабиёт осмонида ҳар бир буюк шоир ва етук олим бир порлоқ юлдуз бўлса, шубҳасиз, Заҳириддин Муҳаммад Бобур ва унинг фарзандлари, яъни кўрагонийлар ё бобурийлар сулоласи бир каҳкашондир. Ҳиндисто...

Батафсил

Пазандалик

Маржумакли ош

Чоп этилди Fevral 12, 2020 Маржумакли ошda fikr bildirishni o'chirish

Керакли масаллиқлар: 200 грамм мол гўшти, ярим килограмм маржумак, 2 дона картошка, 2 дона помидор, 3-4 дона пиёз, 2 дона қизил сабзи, 1 донадан 2 хил булғор қалампири, 6-7 бўлак саримсоқ, кўкатла...

Батафсил

Аёллар

Пиёданинг олдида уловингни мақтама!

Чоп этилди Fevral 11, 2020 Пиёданинг олдида уловингни мақтама!da fikr bildirishni o'chirish

Бувижонимнинг дугонаси бўларди. Фарзандлари вафот этиб кетганми ё бола кўрмаганмиди, эсимда йўқ, кунда-кунора бизникига келардилар. Бир куни ўша аёл бизни мақтаб қолдилар: – Ўртоқ, невараларингга кў

Батафсил

Оила

Онамга сўз берганман

Чоп этилди Fevral 11, 2020 Онамга сўз берганманda fikr bildirishni o'chirish

Абдулқодир Жийлоний ҳазратлари илм олиш мақсадида Бағдодга кетадиган бўлди. Йўл олдидан онаси отасидан қолган 80 динор пулни кийимининг ички томонига тикиб берди. Ўғлини кузатаркан, тўғри бўл, ҳамиша

Батафсил

Пазандалик

Хушхўр нонушта

Чоп этилди Fevral 10, 2020 Хушхўр нонуштаda fikr bildirishni o'chirish

Зарур масаллиқлар: 250 грамм сосиска, 10 дона тухум, 2 ош қошиқ ун, 1 чой қошиқ қабартма (разрыхлитель), 2 ошқошиқ кунгабоқар ёғи, туз. Тайёрланиши: Тухумлар идишга чақилади, ичига ун, қабартма

Батафсил

Саломатлик

Google ўз ходимларини соғлом овқатланиш тарзига ўтказишга ҳаракат қилмоқда

Чоп этилди Fevral 10, 2020 Google ўз ходимларини соғлом овқатланиш тарзига ўтказишга ҳаракат қилмоқдаda fikr bildirishni o'chirish

Google компаниясининг глобал озиқ-овқат дастури директори Майкл Баккер ходимларнинг соғлом овқатланишларига эътибор қаратмоқда. Компания кейинги беш йил давомида ходимларга нафақат таомлар ёқиши, бал

Батафсил

Пазандалик

Холодец

Чоп этилди Fevral 6, 2020 Холодецda fikr bildirishni o'chirish

Керакли масаллиқлар: 1. Мол оёғи - 2 дона. 2. Мол гўшти (қўл қисми) - 500-700 гр. 3. Саримсоқпиёз - 2 бош 4. Лавр япроғи - 4-5 дона 5. Мурч - 0,5 ош қошиқ 6. Туз Тайёрланиши: М...

Батафсил

Оила

Шоҳ Шужоънинг қизи

Чоп этилди Fevral 6, 2020 Шоҳ Шужоънинг қизиda fikr bildirishni o'chirish

Шоҳ Шужоъ Кирмонийнинг бир қизи бўлиб, Кирмон волийлари унга талабгор эди. Шоҳ Шужоъ улардан уч кун муҳлат сўради ва бу вақт ичида масжидларни кезиб юрди. Бир масжидда намозини чиройли ўқиётган ёш йиг

Батафсил

Оила

Мева болаларнинг кичигидан берилади

Чоп этилди Fevral 4, 2020 Мева болаларнинг кичигидан бериладиda fikr bildirishni o'chirish

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин. Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин. Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Рас...

Батафсил

Пазандалик

Тухумли кўк пиёз салати

Чоп этилди Fevral 4, 2020 Тухумли кўк пиёз салатиda fikr bildirishni o'chirish

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм. Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин. Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин. Таркиби: - кўк пиёз – 1 боғ - салат барглари – 1 боғ -

Батафсил

Болалар

Боланинг қўшимча озуқаси қандай бўлиши керак?

Чоп этилди Fevral 4, 2020 Боланинг қўшимча озуқаси қандай бўлиши керак?da fikr bildirishni o'chirish

Кичик ёшдаги чақалоқларга маълум муддатдан кейин шифокор тавсияси билан она сутидан ташқари қўшимча озуқа бера бошланади. Бўтқа, шарбат, пюре кўринишида бўладиган бундай озуқаларга тиббий нуқтайи наза

Батафсил

Саломатлик

Онкологияни қўзғатувчи одатлар: самолётда ойна ёнида ўтириш, смартфон билан ухлаб қолиш ва…

Чоп этилди Fevral 4, 2020 Онкологияни қўзғатувчи одатлар: самолётда ойна ёнида ўтириш, смартфон билан ухлаб қолиш ва…da fikr bildirishni o'chirish

Чекиш, нотўғри овқатланиш ва ортиқча вазн онкологияни ривожлантирувчи хавфли омиллар эканлиги кўпчиликка маълум. Германиялик тиббиёт ходимлари хавфли ўсмаларнинг ривожланишига сабаб бўлувчи бошқа оми

Батафсил

Биз нега оила қурамиз?
“Сизларнинг орангиздаги тул (эркак ва аёл)ларни ҳамда қул ва чўриларингиздан …
3.05.2024
Гуноҳдан кейин тавба – фарзи айн, гуноҳи йўқнинг тавбаси – фазилат
“Эй одам боласи! Агар гуноҳларинг осмоннинг тоқига етган бўлса ҳам, …
2.05.2024
Ўн савобдан етти юз савобгача…
Баъзида шундай бўладики, бирор касб эгаларига ишингиз тушгунича улар ҳақида …
1.05.2024
ИККИ ҲАРАМДА САФ МАСАЛАСИ
Масжидун Набавийда намозхонларнинг сафга бепарволиги дилни хира қилади. Кўпинча имом …
1.05.2024
Виртуал ўйинлар – манқуртлик воситаси
“Агар бир киши ёшлигида нафси бузилиб, тарбиясиз, ахлоқсиз бўлиб ўсдими, …
1.05.2024
Дуонинг ижобати
Ибн Атоуллоҳ раҳматуллоҳи алайҳ айтади: “Дуонинг (ижобат бўлиши учун) арконлари, …
30.04.2024

Идда қачондан бошланади? Умуман олганда иддада ўтирган аёлга нима ишларни қилиш мумкин ва нима ишларни қилиш мумкин эмас?

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.

Идда – эр ўз аёлини талоқ қўйиши ёки эр вафот этиши билан бошланади. Аёл билмаса ҳам муддат ўтиши билан идда тугайди.

Иддада ўтирган аёлга совчи қўйилмайди. Лекин киноя сўзлар билан ишора қилиш мумкин. Масалан, киноялардан бири – Ибн Аббос розияллоҳу анҳу айтганларидек, ўша аёлга эшиттириб, “Мен уйланмоқчиман”, дейишдир.
Боин талоқ бўлган ёки эри вафот этган аёл зийнатланмайди. Хушбўйлик сепиш, сурма, хино суртиш ва безанишни тарк қилади.

Барча турдаги иддалар эрнинг уйида ўтказилади.
Боин ёки ражъий талоқ бўлган хотин уйдан кундузи ҳам, кечаси ҳам чиқмайди. Идда пайтида унинг нафақаси эрнинг зиммасида вожиб бўлгани сабабли кўчага чиқишга шаръан рухсат йўқ.

Эри вафот этган аёлга нафақа берадиган кишиси йўқлиги учун кундузи ва кечанинг бир қисмида тирикчилик учун кўчага чиқиши мумкин, лекин эрининг уйида тунаши лозим.

Иддада ўтирган аёлнинг уйи бузилиб кетадиган бўлса ёки иддадаги аёл меросхўрлар томонидан мажбуран чиқарилса ёки ижара ҳақини тўлай олмаса, уйдан кўчиб кетиши мумкин.

Идда ўтирганда боин талоқ ёки уч талоқ бўлган хотин ва эр ўртасини тўсувчи тўсиқ ёки парда бўлиши лозим. Эр фосиқ бўлса, парда бўлса ҳам аёл бошқа ерга кўчиши мумкин.

Идда пайтида эр-хотин ўртасини тўса олувчи ишончли бир аёл бўлгани яхши. Агар идда ўтирган жой эр-хотинга торлик қилса, хотин у ердан чиқиб кетиши мумкин. Лекин эр чиқиб кетгани яхшироқ. (Манбалар: “Ҳидоя”, “Ихтиёр”).
Ҳозирги кунда иддага боғлиқ воқеликдаги хатолар шуки, кўпинча талоқ қилган эр хотинни болалар билан қўшиб уйдан ҳайдаб чиқаради ва уларни моддий таъминотдан бутунлай узиб қўяди. Ваҳоланки, болаларни таъминлаш эрнинг доимий бурчи ҳисобланади. У хотинини иддаси чиққунча уй-жой ва нафақа билан таъминлаши керак. Мана шу таъминотлар қилинмаса, эр шариат ҳукми билан гуноҳкор бўлади.

Баъзида, талоқ қилинган хотин эрга бўйсунмай кўчага чиқиб кетади, идда пайтида зийнатланиш қайтарилганига қарамай пардоз-андозини тарк этмайди. Минг афсуски, баъзи ҳолларда идда тугамай бошқасига эрга тегиб кетиш ҳоллари ҳам учрамоқда. Ваҳоланки, иддани ичида қилинган никоҳ боғланмайди ва уларнинг келгусидаги алоқалари зино ҳисобланади. Бунинг ортидан кўплаб фасод ишлар юзага келади ва аёл қаттиқ гуноҳкор бўлади. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Хаёлга келадиган ёмон фикрлар эътиқодимизга зарар қилмайдими?

Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васалламнинг саҳобалари у зоти шарифнинг ҳузурларига келиб: «Бизнинг хаёлимизга гапириш жуда оғир нарсалар келади», дейишди. Шунда у Зот: «Мана шундай (васвасалар) келадими?» дедилар. Улар «Ҳа», дейишди. Он ҳазрат соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Мана шу ҳақиқий имондир», дедилар (Имом Муслим ривояти).

Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам бундай дедилар: «Сизларнинг бирларингизга шайтон келади-да, «Буни ким яратди? Мана бунисини-чи?» деб, ҳатто «Раббингни ким яратди?» дейди. Шундай ҳолат бўлса, Аллоҳдан паноҳ тиланг (яъни «Аъузу биллаҳи минашшайтонир ражийм» денг) ва у хаёлни унутинг» (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривоят қилган).

Қалбдаги васвасаларни гапирмаса ва амал қилмаса, гуноҳ бўлмайди. Ёмон хаёллардан қутулиш учун Аллоҳ таолодан паноҳ сўраб, зикрлар айтиш зарур. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Хотиннинг меросдаги улуши қандай бўлади?

Динимизда хотиннинг марҳум эрдан қолган молда ҳаққи бор. Унинг мерос олиши икки хил бўлади.

1. Эрнинг хоҳ шу хотиндан, хоҳ бошқа хотиндан фарзандлари бўлмаса, хотин молнинг тўртдан бирини (1/4) олади. Бу қуйидаги оятга биноандир:

“وَلَهُنَّ الرُّبُعُ مِمَّا تَرَكْتُمْ إِنْ لَمْ يَكُنْ لَكُمْ وَلَدٌ”

“У (хотин)ларга сизлар қолдирган (мерос)дан – агар фарзандларингиз бўлмаса – тўртдан бир (ҳисса) тегур..”

2. Эрнинг фарзанди бўлса, хотин молнинг саккиздан бирини (1/8) олади. Бунинг далили қуйидаги оят:

“فَإِنْ كَانَ لَكُمْ وَلَدٌ فَلَهُنَّ الثُّمُنُ مِمَّا تَرَكْتُمْ”

“Агар фарзандингиз бўлса, уларга сиз қолдирган (мерос)нинг саккиздан бири тегур”(Нисо сураси, 12-оят).

Агар хотинлар бирдан ортиқ бўлса ҳам юқоридаги улушларни бўлиб олишади.

Эр вафот қилганда унинг никоҳида бўлмаган (собиқ) хотини мерос олмайди. Эслатиб ўтиш жоизки, мерос бўлиш маййит дафн этилганидан кейин, маййитнинг қарзлари адо қилиниб, васиятлари адо этилгач бўлади. Хотин мерос олгандан кейин қолган мол-мулк фарзандларга шариатимизда белгиланган тартибда бўлинади. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Эри йўқ бир ўрта ёш аёл мен билан яқинлик (зино) қилишни хоҳлаяпти. Мен унга бу гуноҳ эканини айтсам, бу иш гуноҳ эмаслигини, балки савобга қолишимни таъкидламоқда. Уни никоҳимга ололмаслигим аниқ. Илтимос, бирор чора кўрсатинг.

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.

Шаръий никоҳдан холи бўлган ҳолда жинсий яқинлик қилиш зинодир. Зино – шариатимизда катта гуноҳ ва ҳаром ишдир. У ким билан бўлишидан қатъий назар жирканч иш саналади. Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам ўзларининг ҳадисларида: “Зинокор зино қилаётганда мўмин ҳолда зино қилмайди…” деганлар (Имом Бухорий ва Имом Муслим ривоятлари).
Банданинг ҳалолни ҳаром, ҳаромни ҳалол дейиши куфрдир. Қуръон ва суннатда зинодан нафақат қайтарилган, балки унга яқин йўламасликка даъват қилинган. Аллоҳ таоло шундай дейди:

وَلَا تَقْرَبُوا الزِّنَا إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَسَاءَ سَبِيلًا

“Зинога яқинлашмангиз! Чунки у фаҳш ва ёмон йўлдир” (Исро сураси, 32-оят).

Самура ибн Жундуб разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда пайғамбар алайҳиссалом зинокорлар қандай азобланиши ҳақида кўрганларини хабарини бериб, жумладан шундай деганлар: “… юриб бориб, тандирга ўхшаган бир нарсанинг олдига етдик. Унинг ичидан шовқин-сурон ва ҳар ҳил овозлар келарди, унинг ичига қарадик, унда кўплаб қип-яланғоч эркак ва аёлларни кўрдик. Уларнинг остларидан аланга келади, аланга уларга етганида улар чинқириб юборар эдилар. Мен “булар кимлар”, деб сўрадим… улар (яъни, фаришталар) менга: “тандирсимон бинодаги эркак ва аёллар зинокор эркак ва аёллардир…” дейишди” (Имом Бухорий ривояти).

Зинонинг зарари зинокорларнинг ўзига чекланиб қолмай, бутун жамиятга ҳам таъсир қилади. Чунки, зино кенг тарқалган жамиятга Аллоҳнинг азоби келади, уларда бедаво касалликлар вужудга келади ва ўлим кўпаяди. Ибн Аббос разияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам: “Агар зино ва рибо бирон қавмда тарқалса, улар ўзлари учун Аллоҳнинг азоби келишига йўл қўйибдилар”, деганлар (Имом Ҳоким ривояти, санади саҳиҳ).

Абдуллоҳ ибн Умар разияллоҳу анҳумодан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ саллаллоҳу алайҳи васаллам бизга юзланиб дедилар: “Ҳой Муҳожирлар… Бирон қавм ўртасида фоҳишалик ёйилса ва улар буни ошкор қилиш даражасига етсалар, албатта уларда вабо ва ота-боболарида бўлмаган касалликлар тарқайди…” (Ибн Можа ривояти). Бугунги кунда дунё олимларининг бошини қотираётган бедаво дард “спид”нинг асосий сабаби “зино” экани ҳаммага маълум.

Ушбу катта гуноҳга мубтало бўлиб қолмаслик учун унга олиб борувчи барча омиллардан воз кечиш, жумладан, номаҳрамга қараш, суҳбатлашиш ва у билан ёлғиз қолишдан сақланиш лозим. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

ВАФОТ ЭТГАН КИШИНИНГ ҚАРЗЛАРИНИ ЗИММАГА ОЛИШ

Бисмиллаҳир роҳманир роҳим. Вафотидан кейин ўзидан мол қолдирган маййитнинг қарзига кафил бўлиш жоизлиги борасида ҳеч қандай ихтилоф йўқ. Қарзларни зиммасига олган маййитнинг эгаси ёки бошқа шахс бўлсин маййитнинг мерос қолдирган молидан қарзларни адо қилиб беради. Қарзлар адо бўлиши билан маййит “ҳаққул абд”дан халос бўлади.
Энди қарзларини тўлашга мол қолдирмаган ёки тириклигида қарзларни тўлашга кафил тайинламаган маййитга келсак, унинг қарзларини зиммага олиш дуруст ёки дуруст эмаслиги масаласида мазҳабимиз мужтаҳид уламолари турлича йўл тутганлар.
Аллома Алоуддин Косоний раҳимаҳуллоҳ бу ҳақда шундай дейдилар:

عِنْدَ أَبِي حَنِيفَةَ فَلَا تَصِحُّ الْكَفَالَةُ بِالدَّيْنِ عَنْ مَيِّتٍ مُفْلِسٍ عِنْدَهُ وَعِنْدَ أَبِي يُوسُفَ وَمُحَمَّدٍ تَصِحُّ .

яъни: “Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳ наздларида мол қолдирмаган маййитнинг қарзидан кафил бўлиш дуруст бўлмайди. Имом Абу Юсуф ва Имом Муҳаммад наздларида дуруст бўлади” (“Бадоеъус саноеъ” китоби).
Лекин агар қарзга кафил бўлган киши у хоҳ маййитнинг қариндоши бўладими, хоҳ бегонами қарзларни ўзининг ҳисобидан тўлаб берса, ҳамма уламоларимиз наздида жоиз бўлади, маййит қарздан яъни “ҳаққул абд”дан қутилади. Ўзининг ҳисобидан қарзни адо қилган киши катта ажрга эришади.
Содда қилиб айтсак, Имом Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳнинг наздларида қарзларини тўлашга мол қолдирмаган маййитнинг қарзларини тўлайман, зиммамга оламан дейиш шаръан эътиборга олинмайди. Шу гапни айтса ҳам қарзни тўлаш унинг зиммасига тушмайди ва маййит “ҳаққул абд”дан озод бўлмайди. Лекин қарзларни зиммасига олган киши ўзининг ҳисобидан тўлаб берса, жоиз. Бу ҳолатда маййит ҳам “ҳаққул абд”дан халос бўлади.
Имом Абу Юсуф ва Имом Муҳаммадларнинг (раҳматуллоҳи алайҳим) наздларида мол қолдирмаган маййитнинг қарзларига кафил бўлиш дуруст. Яъни, у қарздор маййитнинг зиммаси (масъулияти)ни ўз зиммасига қўшган бўлади ва қарзларни тўлаб бериши шарт бўлиб қолади.
“Фатовои ҳиндия” китобида бу мавзуда шундай дейилган:

فَلَا تَصِحُّ الْكَفَالَةُ بِالدَّيْنِ عَنْ مَيِّتٍ مُفْلِسٍ عِنْدَهُ وَعِنْدَ أَبِي يُوسُفَ وَمُحَمَّدٍ رَحِمَهُمَا اللَّهُ تَعَالَى تَصِحُّ كَذَا فِي الْبَدَائِعِ ، وَالصَّحِيحُ قَوْلُ أَبِي حَنِيفَةَ رَحِمَهُ اللَّهُ تَعَالَى كَذَا فِي الزَّادِ وَلَوْ تَرَكَ مَالًا جَازَ بِمِقْدَارِهِ كَذَا فِي مُحِيطِ السَّرَخْسِيِّ .

яъни: “Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳ наздида қарзини тўлашга мол қолдирмаган маййитнинг қарзига кафил бўлиш дуруст бўлмайди. Имом Абу Юсуф ва Имом Муҳаммадларнинг (раҳматуллоҳи алайҳим) наздларида эса бундай кафиллик дуруст ҳисобланади (“Бадоеъ” китобида шундай келган). Абу Ҳанифа раҳимаҳуллоҳнинг сўзлари тўғри (саҳиҳ)дир (“Зодул фуқаҳо” китобида шундай дейилган). Агар маййит қанча мол қолдирган бўлса, ўшанча миқдорида кафил бўлиш жоиз (“Муҳити Сарахсий” китобида шундай дейилган)” (“Фатовои ҳиндия” китоби, “Кафолатнинг тарифи, рукни ва шартлари” боби).
Кўпинча жанжалга сабаб бўладиган ҳолат: ҳақдорлар жаноза пайтида маййитнинг қарзларига кафил бўлган кишини ушлаб олиб, қарзларни тўлашга мажбур қилишмоқчи бўлишади. Қарзларни тўлашга мол қолмаган бўлса, бу масалада Имом Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳнинг сўзларига амал қилинади. Яъни, кафил бўлган киши ўз ҳисобидан тўлаб берса, дуруст. Тўлаб бермаса, уни тўлашга мажбур қилиб бўлмайди.

Ҳозирги кунда имом-домлаларимиз жанозани ўқиш олдидан маййитнинг эгалари (тартиб билан; ўғил ёки ота ё бобо ё ака-ука, ё амаки ё амакининг ўғли)ни чақириб, маййитнинг исботланган қарзларини адо қилишни сўрашлари одатга айланган ва бу жоиздир. Чунки, бу амалнинг шариатда асли бор бўлиб, баъзи ҳадисларда Пайғамбаримиз алайҳиссалом маййитнинг қарзи бор-йўқлигини суриштирганлари зикр қилинган (Имом Аҳмад “Муснад”ларида Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳудан ривоят қилганлар). Бу одат аслида, маййитнинг эгасини ҳақдорларга мерос молидан қарзларни адо қилувчи сифатида таништиришдир. Лекин бу – мерос моли қолмаган бўлса ҳам маййит эгасининг бўйнига қарзларни юклаб қўйиш эмас. Чунки мерос моли қолмаган бўлса, маййитнинг ўрнига ҳеч кимни қарзни адо қилишга мажбур қилинмайди, ҳатто фарзандини ҳам.
Шуни таъкидлаш керакки, жанозадан аввал мана шундай савол-жавоблар бўлмасада маййитга намоз ўқиш дуруст. Мазкур савол-жавоблар жанозанинг рукни ёки фарзи эмас. Бу ишларни имом-домлаларимиз халққа қулайлик бўлиши учун қиладилар.
Эътибор қилиниши керак бўлган нуқта шуки, аксар ҳолларда маййит қарзларини қоплайдиган, ҳатто ундан ортадиган даражада мол қолдирган бўлади. Лекин гоҳида қарздорлик исботланиб турганда ҳам маййитнинг эгалари бу қарзларни адо этмай, чўзадилар ва қаттиқ гуноҳкор бўладилар. Маййит ота-она бўлса, бу гуноҳкорлик янада катта бўлади. Бу уларни узоқ йиллар меҳр билан тарбиялаб катта қилган ота-онага оқ бўлишнинг бир кўринишидир. Валлоҳу аълам.

Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar

Hidoyat.uz

“Шамсуддинхон Бобохонов” нашриёт-матбаа ижодий уйи

Bo'lim: Жамият

Ўрамали кулча

Аллоҳнинг саломини олган аёл — Хадижа онамиз

Энг буюк саодат – оила бахти

Бобур оиласида фарзанд тарбияси

Маржумакли ош

Пиёданинг олдида уловингни мақтама!

Онамга сўз берганман

Хушхўр нонушта

Google ўз ходимларини соғлом овқатланиш тарзига ўтказишга ҳаракат қилмоқда

Холодец

Шоҳ Шужоънинг қизи

Мева болаларнинг кичигидан берилади

Тухумли кўк пиёз салати

Боланинг қўшимча озуқаси қандай бўлиши керак?

Онкологияни қўзғатувчи одатлар: самолётда ойна ёнида ўтириш, смартфон билан ухлаб қолиш ва…